Спорт - денсаулық кепілі. Ал мықты денсаулық – адамның еңбекке, қоғамдық іс-әрекетке перевести
белсенді қатысуының кепілі. Қазақ халқы бала
тарбиесіне ерте кезден кеңiл бөлген. Баланың ақыл-ойының, дене
бітінің дұрыс қалыптасуына айрықша мән берген. Халқымыздың
спорттық ойындары
осының бірден-бір дәлелі. Ежелден садақ тарту,
баrе, күрес, аударыспақ сияқты спорт түрлерімен айналысқан қазақ
халқы спорттың басқа да түрлерімен шұғылдану арқылы өздерінің
рухани байлықтарын жетілдіріп отырған. Халық өзіне лайықты деп
санаған ұлттық спорт түрлері мен әртүрлі дене жаттығуларымен
айналысқан. Әр еңірдің, әр аймақтың ез мергені, өз сәйгүлігі болған.
Атқа мініп, асық атып, бәйгеге шауып, теңге іліп өскен балалар
шымыр, епті де икемді болып еседі. Дене шынықтыру мен спорт мәселесі
қай елдің болсын, негізгі стратегиялық бағыты саналады. Өйткені
болашақты ойламай, келешекте қуатты мемлекетке айналу мүмкін
емес. Спорт дегеніміз адамдардың денсаулығы, еңбекке дайындығы.
Сонымен бірге спорт жасөспірімдерді әскери қызметке даярлауға,
тәртіпке, ерлік пен батырлыққа тәрбиелеуге көмектеседі.
Бала мен жасөспірімдер арасында спортты дамыту бірінші
кезекте тұрған мәселе. Осыған орай мектептерде, жоғары оқу
орындарында көптеген спорт секциялары, үйірмелер жұмыс істеуде.
Жылдан-жылға спорт базалары көбейіп келеді. Ұлттық спорт түрлері
де жақсы жолға қойылған. Атап айтсақ, қазақша күрес, тоғызқұмалақ,
аударыспақ, бәйге, кекпар, қыз қуу, асық ату, бестас сияқты спорт
түрлерінен арнайы федерациялар құрылған. Ресми жарыстар өткізіліп
тұрады.
Үш жүз жасақтары шешуші шайқас алдында Хантауында, Сұңқар тауында (кейін бұл жер Әбілқайыр тауы аталды) жиналды. Шайқас солтүстігі Балқаш, оңтүстігі Отар даласы, батысы Шу, шығысы Күртіге дейінгі аралықтағы жерлерде өткендігін осы өңірлерде жиі кездесетін қазақ, қалмақ қорымдары дәлелдейді. Аңырақай аталатын да осы өңір. Бұл шайқаста (40—45 күн) қазақтар ірі жеңіске жеткен.
Ұрысқа бас қолбасшы болып Бөгенбай батыр сайланды. Үш жүз жасақтарының қимылын үйлестіру міндетін Қазыбек батыр, Көптеген қазақ батырлары соғыс өнерін жетік білетіндігін көрсетті. Ұлы жүз қолын Жолбарыс хан мен Төле би, Орта жүз қолын Қаракерей Қабанбай Шақшақ Жәнібек, Кіші жүзді Тама Есет, Шекті Тайлақ т.б. батырлар басқарып, үлкен ерлік көрсетті. Қазақ садақшыларының жеке жасағын ошақты Саурық батыр басқарды. Шайқасқа болашақ қолбасшы Шапырашты Наурызбай да қатысқан.
Шайқастың ең басында Бөлек батыр Қараұлы жоңғар әскерлерінің қолбасы Аңырақаймен жекпе-жекке шығып, оны өлтіреді. Солайша қазақ қолдарының рухын көтерген.
Бұл шайқаста көптеген батырлар жекпе-жекке шықты. Бұл соғыста көптеген атақты батырлар қаза тапты. Соққыдан есін жия алмай қалған қалмақтар сусыз сортаң жерде шөлге ұшырап, одан әрі соғыса алмай Аягөз, Шарға қарай жөңкіле қашты.