қызыл кітапқа сирек кездесетін, жылдан жылға азайып не жойылып бара жатқан, сондықтан да айрықша қорғауды қажет ететін жануарлар мен өсімдіктердің түрлері тіркеледі. жануарларды халықаралық дәрежеде қорғау мәселесі 20 ғасырдың бас кезінде қолға алынды. 1902 ж. париж қаласында алғаш рет құстарды қорғаудың халықаралық конвенциясына қол қойылды. 1948 ж. юнеско-ның жанынан халықаралық табиғат қорғау одағы ұйымдастырылды. халықаралық табиғат қорғау одағының қызыл кітапбы 1966 ж. тұңғыш рет 2 том болып шықты. оның 1-томында сүтқоректілердің 211 түрі, 2-томына құстардың 312 түрі туралы деректер берілді. бұл кітап күнтізбе парақтары тәрізді арнайы жасалды, түрлер 4 категорияға топтастырылды. 1966 — 71 ж. қызыл кітапқа тіркелетін түрлер туралы мәліметтер қайта толықтырылып, 2-басылымы, 1972 ж. 3-басылымы жарияланды. 1978 — 80 ж. 4-басылымы 5 том болып жарық көрді. оның 1-томы сүтқоректілерге арналып, оған сүтқоректілердің 226 түрі мен 79 түр тармағы, 2-томында құстардың 181 түрі мен 77 түр тармағы, 3-томында қосмекенділердің 41 және бауырымен жорғалаушылардың 105 түрі, 4-том қтарға арналып, қтардың 194 түрі, ал 5-томы жоғары сатыдағы өсімдіктердің түрлеріне арналып, 25000 түрі тіркелді. 1980 жылдары бұрынғы томдар негізінде “қызыл кітап” қайта шыға бастады. 1983 ж. шыққан қызыл кітапта омыртқасыз жануарлар туралы мол мәлімет берілген. жойылу қаупі төнген түрлерді сақтап қалу үшін оларды зоологиялық парктерде қолдан өсіріп, көбейту шаралары қолға алынған. соның нәтижесінде соңғы қызыл кітапқа тіркелген сүтқоректілердің 97, құстардың 39, қосмекенділер мен бауырымен жорғалаушылардың 37 түрі дүниежүзілік зоологиялық парктерде қолдан көбейтілген. халықаралық табиғат қорғау одағының қызыл кітабын шығаруға құстарды қорғау жөніндегі халықаралық кеңес, су құстарын зерттейтін халықаралық бюро, жануарларды қорғау жөніндегі бүкіләлемдік федерация, т.б. ұйымдар қатысады. қызыл кітап табиғат қорғаудың негізгі іргетасы, экологиялық білім мен тәрбие берудің қайнар көзі болып саналады.
менің туған өлкем - қазақстан республикасы. қазақстанның байлығы өте көп және қазынаға толы. еліміздің табиғаты неткен сұлу десеңші! мөлдір суын, жайқалған жасыл шөбін, асқар тауларын сүйемін. сонымен қатар, аңдар, мен құстар, жануарлар өмір сүреді. «әркімнің туған жері – мысыр шаһары» демекші, менің кіндік қаным тамған жер – асықата. туған жерімді қатты жақсы көремін. осындай өлкеде туғаныма мақтан етемін. туған жерім күннен күнге көркейіп келеді. әсем ғимараттар бой көтеруде. бау-бақшасы, таза ауасы, ақ алтын ақ мақтасы, егінді даласы, малға толы өрісі - біздің мақтанышымыз. «туған елдей ел болмас, туған жердей жер болмас»- деп, ата- бекер айтпаған екен ғой. елімнің кең даласындай байтақ дала еш жерде жоқ шығар.
сондықтан мен үнемі туған елім, жерім, ауылым туралы жырлауға еш ерінбеймін. сіздерді де осыған шақырамын. өскенде туған еліме, оның көркеюіне өз үлесімді қосамын. өз үлесімізді қосқанымыз отан алдындағы борышымызды атқарғанымыз.елбасымыз н. ә. назарбаев: - «еліңнің ұлы болсаң, еліңе жаның ашыса, азаматтық намысың болса, қазақтың ұлттық жалғыз мемлекетінің нығайып көркеюіне жан теріңді сығып еңбек ет. жердің де, елдің де иесі өзің екеніңді ұмытпа! » - демекші, туған жеріміздің көркеюіне атсалысайық. біз еркін және өркендеген елде өмір сүріп келеміз. тәуелсіздіктің арқасында біз бақытты ұландармыз. халқымыз басынан қандай қиын-қыстау күндерді өткізген кезде ата- ақ найзаның ұшымен, ақ білектің күшімен жерімізді сыртқы жаулардан қорғап қалды. өз елі үшін жанын да, барын да аямаған. ерліктері ешкімнің есінен кетпейді. осындай еңбекпен жеткен жерімізді сақтап аялау, кейінгі ұрпаққа аманат етіп жеткізу бәрімізге үлкен міндет. әр күнімізді бағалай отырып, еліміздің гүлденуіне, өсіп-өркендеуіне барымызды салайық!
туған өлкем байлығы мол қазынам,
сол байлықтың шуағында шомылам.
бәрінен де артық көрем мен сені,
бар қаладан қымбатсың ғой сен маған.
су мен тасын, өзен-көлін сүйемін,
аң мен құсын арыстандай көремін.
туған өлкем ол менің жер жәннатым,
осындай елде туғаныма мақтанамын – деп ақындар жырлағандай, осындай байтақ даламызды аялайық та, сүйе білейік.