Мектеп асханасы туралы әңгіме.
Әрине,мектепті асханасыз елестету мүмкін емес қой."Ас – адамның арқауы" демекші,мектепте үзіліс кезінде оқушылардың көпшілігі асханаға асығады.Бұл жердің иісі мен атмосферасы да өзгеше.Сабақтан шаршаған оқушының осы жерге келіп күш жинауы да осыда.
Біздің мектептің асханасы үлкен,өте әдемі әрі ыңғайлы.Бұл жерде дәмді және неше түрлі тағамдармен қатар,мереке сайын безендірулер де жасалынып тұрады.Ал асханашы апайдың тіл үйірер дәмді асына,мейрімділігіне не жетсін,шіркін!Кейде ақшаң болмаған кезде бәліштерін қарызға да беріп жіберетін.Не дегенмен де,мектеп асханасының оқушылар үшін алар орны зор.
Төрт түлік малдың пайдасы
Қазақ халқы түйе, жылқы, қой және сиыр малдарын төрт түлік деп атаған. Халық төрт түліктің әрқайсысының сақтаушы иесі бар деп ұғынып, оларды ойсылқара, қамбар ата, шопан ата, зеңгі баба деп атаған.
Қазақ халқы төрт түлік малдың ішінде түйе малын байлық ретінде де, көлік ретінде, азық ретінде де аса қатты қастерлеген. “Нар жолында жүк қалмас” деген мәтел осының айғағы.
Түйенің түбіті мен шудасы қымбат саналады:түбіттен иіріп тоқыған киім ең жылы, ең төзімді болады; шудадан жіп, арқан еседі. Түйенің сүті де асыл. Одан ашытатын қышқылтым сусынды Батыс Қазақстанда «шұбат», Түркістан жағында «қымыран» деп атайды. Ғылымның дәлелдеуінше, шұбаттың дәрілік қасиеті қымыздан да артық саналады. Түйенің етінің дәмі де ерекше. Сонымен, түйе малының пайдасы осы.
Көшпелілердің, оның ішінде қазақтың төрт түлік малдың ішіндегі қастерлеп, пір тұтатыны жылқы. “Ат ердің қанаты”, “Мінсең көлік, жесең ет” деп жылқы малын аса жоғары бағалаған.
Қой да көшпелі елдердің ерте заманнан малданған түлігінің бірі.Ол әрі киім, әрі тамақ.Киім дегенде, оның жүнінен гөрі ертедегі көшпелі халыққа терісі қымбат болған. Өйткені қыс, күз айларында жылы киім керек.Оған илеген қой терісінен тігілген ішік, тон, тұлыптан жылы киім табылмайды.Қазіргі кездегі «дубленка»аталатын сәнді тон да осы қой терісінен жасалады. Ал жүнінен неше түрлі асыл жүн маталар тоқылады.Ол үшін биязы жүнді қойлар өсіріледі.Қазақ қойының жүні киіз басуға, кілем тоқуға, байпақ, пима дайындауға жұмсалады.Негізінен қойдың азықтық және киімдік пайдасы жылқы мен түйе түліктерінен артық.
Сиыр малының да пайдасы зор. Еті мен сүтінен бөлек, сонымен қатар сиырдың мүйізінен тарақ та жасап, оны аса жоғары бағалаған.
әлчт