Тапсырма 1 Мәтінді оқып шығыңыз. Тақырыбын ашып, автор көзқарасын талдап, мазмұндауда
қолданыңыз. көтерілген басты мәселені анықтаңыз. Өз көзқарасыңызды жан-жақты
тржырымдап, мысалдар арқылы дамытып, дәлелдеңіз. [5]
Мәтін
Белгілі зерттеуші Хайролла Жүзбасовтың пікірінше домбыра сөзі «дөпбұра».
«делора», «демохра» деген сөздердің тізбегі арқылы жасалған. Тағы бір болжамды
этнограф Ерік Кекеев еңбектерінен табуға болады. Ғалымның пікірінше «том» деп
тюлі жудырық, немесе қолдың сапасы айтылады. Кейіннен бұл түбір ұянданып
«домға айналған «быра» тіркесі бір нәрсені шерту, тарту. Дыбыс шығару деген мағына
береді-мыс. Яғни домбыра сөзі «коллын саласымен немесе бес саусақпен шекті шерту»»
деген мағына береді.
домбыраны түрлі жағдайда тартуға бола береді, үйде отырып та, түрегеліп
Трып та, шаладан атып та ат стінде де Бул айтылғандар, халық аралап жүрген
домбырашылар үшін аса керекті жағдай. Халық күйшілерінің ат үстінде тұрып
тартулары, шалқасынан атып тартулары жайында ел аузында енгімелер кел. Бірнеше
күн бұрын кетіп қалып, екі-үш күннен кейін қайтып келіп, үйдің үстінде катықтап
журген Топан атты сүркітн түндіктін ашык жерінен керген Дәулеткерейдің жақсы
керген кыранына арнап шалқасынан жатып тартып шығарған «Толанкүйі адам
ыңғайына келе беретіндігін дәлелдейді.
Аспан, аспан күмбезі – бақылаушыға киіз үйдің төбесі сияқты болып көрінетін күмбез. Күн, Ай, жұлдыздар, т.б. аспан шырақтары бізден өте қашықта болғандықтан, олардың ара қашықтығының айырмашылығы бізге сезілмейді. Сондықтан олар аспан күмбезінде орналасқандай әсер береді. Ашық далада аспан жалпайып көрінеді, яғни күмбездің төбесіне қарағанда, оның іргесі (көкжиек) қашықтағандай болады. Биік үйдің қасында тұрған адамға аспан күмбезі көкжиекке қарағанда биік болып көрінеді. Ауа қабаты көгілдір, көк, күлгін сәулелерді күштірек шашырататындықтан аспан күмбезі көк түсті болып келеді.