Мәтінді оқып, мәтіннен термин сөздер, диалект сөздер, кәсіби сөздер болса теріп жазыңдар. [5]
1-мәтін
Қаныш Сәтбаев – 1950 жылдары аты бүкіл Кеңес үкіметіне белгілі болған геолог ғалым. Ол Қазақ Ғылым Академиясының құрылтайшысы, ал 1945 жылы оның тұңғыш президенті болады. ХХ ғасырдың ортасына қарай минерология ғылымдарының докторы Қаныш Имантайұлы Қазақстанның орталық бөлігіндегі табиғи қазба байлықтар шоғырланған ірі кен орындарын ашады. Көп уақыт өтпей оның аты бүкіл Кеңес үкіметіне белгілі болады.
Әйгілі ғалым соғыс кезінде немістер Украинадағы жез кендерін басып алған кезде, Қазақстанның орталығынан жез өндіретін кен орындарын ашады. Орыс ғалымдары оның жетістігіне таңдана қарайтын. Қаныш Сәтбаевтың топонимикалық білімі жоғары еді.
Қаныш Сәтбаев жастайынан этнографияға қызыққан. Бала кезінен әртүрлі жер-су атауы туралы аңыз әңгімелерді тыңдап өседі. Ер жеткен соң геология ғылымы саласына қатысты зерттеу жұмыстарымен айналысады. Дегенмен өзінің топонимикаға деген қызығушылығын да жоғалтқан емес. Кейіннен мұның оған орасан зор пайдасы тиеді. Яғни жер атауларына байланысты ірі кен орындарын қысқа мерзімде анықтап, қоғамды жаңа ресурс көзімен қамтамасыз етеді.
Тұйық етістігі бар 5 жұмбақ:
1.Бірдей көлемдегі масса,кейде
Аз да,кейде көп
Делінеді бұл шама
Аталуын тапшы тек. (Жауабы:тығыздық).
2.Қызыл жыңғыл түбінде,
Қыздай болып отырмын.
Беті-қолымды жуып алып,
Мұздай болып отырмын. (Жауабы:қырғауыл).
3.Қол басындай ағашта
Сансыз адам байлаулы,
Санасаң сан бар,
Аяғында жаны бар. (Жауабы:жүгері).
4.Екі тіреу,
Басқышы біреу. (Жауабы:Н әріпі).
5.Бунақты көсеу
Тармағы бесеу. (Жауабы:қол мен саусақ.)
3 жаңылтпаш:
1.Елеусіздік елеуіші елегіш емес,
Елеместің елеуіші елегіш.
2.Барған жері Омбы болуы,
Омбы болғаны оңды болғаны.
Омбыға барғаны жөнді болуы,
Омбыда жүріп әдемі тонды болды.
3.Аббат абдырағыш па?
Абақ абдырағыш па?
Аббат абдырағыштау,
Абақ қодыраңғыштау.