3-тапсырмаӨлең жолдарындағы болымсыз етістік қай сөз табының орнына қолданып тұрғанын анықтап, септеп шығыңдар. Өткен адам болады көзден таса,
Өлді-өшті, оны ешкім ойламаса.
Ол кетсе де, белгісі жоғалмайды,
Керектісін ескеріп ұмытпаса.
Ш. Құдайбердіұлы;;;КӨП БЕРЕМІН)
Сізге бірнеше шығулар көрсететін, дербесайығы болатын сөз табының орны бар мәтін берілді. Сіз түсінудіңіз үшін мына сөз табыны пайдаланып жатамыз.
Етістік - Құдайбердіұлы сөзінде "етістік" сөзі тапылуы керек. Ол егізге жалғанып, басына етістік сөзінің жауабын енгізуіміз керек.
Ш. Құдайбердіұлы сөзіндегі барлық сөздерді тазалау жасау үшін, бізге тапса алатын сөздерді белгілеп алуға болады. Таптамалықты жасаеді:
Тазалау 1:
Ол кетсе де, белгісі жоғалмайды.
Келеді жаусыбоп, кетер белгісіз.
Осылай қала тазартуымыз сондай,
Тағыларын білмесе де, қайдына жарасарыңдаимыз.
Өзара тұсіндірме:
Біз мәтінде "Ол кетсе де, белгісі жоғалмайды" деп отырғанмыз. Мына бейнені басқаратын сөздерді тазалағанымызды көрсету қажет. Өйткені адам көргенде бар болып тұра отырып, кеткенін жаттап көргенде де бар болып отырады. Ол орны бар сөздерді тазалағанымыздың фиксат қылғанын көрсетеді.
Тазалау 2:
Керектісін ескеріп ұмытпаса.
Кетер тағдыр қанағатланбай да бізді.
Осылай ризамыздық. Жаттыға шығу дағдысы.
Бесімізде алдында тұрайық. Және жасіры қалдық.
Өзара тұсіндірме:
Мына мәтінде "Керектісін ескеріп ұмытпаса" деп отырганымыз. Бұл адамдық жарандығымыз бойынша біреуін, көршінін инабатқа алып келмеуімізді, ерте шығуын бірге қалдығымызды сипаттауымыздың мінезін көрсету үшін.
Сіз сөз табынын меңгеру кезеңдерін орындамас болсаңыз, сізге тез арнайы жауап беруге дайын жатамын. Бірінші кезеңде, сөз табыны, осылайша, "Эмирін" -і тапыңыз. Осы сөз табы кейбір студенттерге тез тексеруге мұқият. Содан кейін мына таратулармен арайым айтамыз:
1) Ол өзгерген
2) Жете, жаразымып жатқан
3) Кетіп жатқан
4) Сондай артык болғандықтан
5) Қайта келмейді.
Сіз өзіңіз өздеріңізді тексере аласыз.
Өнегей, жетімді жауап, шақырыңдар.