Теңіз XX ғасырда ауданы жағынан (68 мың км2) әлемде төртінші орында болатұғын, бірақ 1960 жылдардан бастап теңіздің суы азайып келеді.Теңіздің осындай тартылуына орай өңірде алғаш рет 2001 жылы Арал теңізінің табаны қала орны болған деген болжам жасалды, ал бұл күндері осы болжам шындыққа айнала бастағандай.Арал теңізін қалпына келтіріп жандандыру жөніндегі бірнеше ғылыми болжамдар мен жобалар бар. Олар:
Сібір өзендерін Қазақстанға бұру.
Әмудария мен Сырдария өзендерінің суын реттеу арқылы суды молайту.
Арал теңізін жартылай сақтап қалу.
Каспий теңізінің суын жасанды канал арқылы әкелу.
Жер асты суларын пайдалану.
Арал теңізінің өздігінен табиғи ретттеулерін немесе толысуын күту.
Көшпелі халықтар ауа райын табиғат құбылыстарына, жан-жануарлар мен құстардың тыныс-тіршілігіне қарап болжаған. Мұндай болжамдарды көне көз қарияларымыз әлі де айтып келеді.
Бүгін назарларыңызға ауа райын табиғат құбылыстарына қарай қалай болжағаны туралы айта кетпемін:
Күн құлақтанып батса, ауа райы оңалуға тиіс.
Күн құлақтанып шықса, ауа райы суытып, жауын-шашын болуға тиіс.
Күн қораланса, қар қалың түседі.
Күн көзін бұлт шалса, қыс қарлы, жаз жаңбырлы болады.
Күн батарда көк жиек ашық болып, қызыл шапақ шашса, ауа-райы жылынады.
Күн көзі мұнартып шықса, ыстық көтеріледі.
Күн қызыл шапаққа оранып батса, ертеңінде ыстық болады.
Ай қораланса, қыс қатты болады.
Ай шалқалап туса, ауарайы мал-жанға жайсыз болады.
Ай мен Үркер тоғыс кезінде бір-біріне алшақ болса, ауа райы мал-жанға жайсыз болады.
Ай мен Үркер тоғыс кезінде бір-біріне жақын болса, ауа райы мал-жанға жайлы болады.
Үркер суға түссе, ауа-райы жауынды болады.
Үркер суға түссе, ауа-райы жауынды болады.Үркер қырға түссе, құрғақшылық болады.
Жаз айларында көк жүзі бозаң тартса, қыс қатты болады.
Қыста бұлт желге қарсы көшсе, көп кешікпей қар жауады.
Бұлт ортасынан ыдыраса, ауа райы күрт бұзылады.
Бұлт шет пұшпақтап ыдыраса, ауа райы оңалуға бет алғаны.
Көк жиектен будақ бұлт шығып, өркештене көтерілген кезде ыдырап кетсе, қатты жел тұрып, үскірік аяз болуға тиіс.
Көк жиектен көтерілген будақ бұлт көк жүзін жапса, аттың қара қапталынан келетін қар жауады.
Ұзақ уақыт оңтүстіктен соққан жел бағытын өзгертіп, шығыс жақтан соғатын болса, ауа райы оңалады.
Егер ұзақ уақыт оңтүстіктен соққан жел бағытын өзгертіп, батыстан соқса, ауа райы бүлінеді. Онда жаз болса аңызақ жел соғып, қыста ызғырық соғады.
Шық қалың түссе, шөп қалың бітеді.
Шық қалың түссе, шөп қалың бітеді.Көктемнің алғашқы жаңбырында күн күркіресе, шөп шүйгін шығады.
Жаздың желтеңі қыстың боранына сай келеді.
Жаздың желтеңі қыстың боранына сай келеді.Жаз құйынды болсағ қыс қатал болады.
Қазан айында күн күркіресе, қыс қысқа болады.
Жаз найзағайлы болса, қыс жұмсақ өтеді.
Шөп буыны ерте қатса, қыс жайсыз болады.
Сарымсақ қабығы қалың бітсе, қыс қатты болады.