Тапсырма «Төртіншісі артық» ойыны. Логикалық қатардағы артық сөзді санмен көрсет. Не себепті артық екенін ойлан.
1) 1. Жошы ұлысы, 2. Төле ұлысы, 3. Шағатай ұлысы, 4. Үгедей ұлысы.
артық, себебі .
2) 1. Ондық, 2. Жүздік, 3. Мыңдық, 4. Миллиондық.
артық, себебі .
3) 1. «Жасақ» заңдар жинағы, 2. «Моңғолдардың құпия шежіресі» , 3. «Отырар опаты», 4. «Кодекс Куманикус».
артық, себебі .
4) 1. Ашнас, 2. Отырар, 3. Сығанақ, 4. Баласағұн.
артық, себебі .
5) 1. Түрік қағанаты, 2. Қарлұқ қағанаты, 3. Алтын Орда мемлекеті, 4. Қыпшақ мемлекеті.
артық, себебі .
6) 1. Бумын қаған, 2. Сұлу қаған, 3. Мұқан қаған, 4. Шыңғыс қаған
артық, себебі .
Керекті сөздер:
-басқа қағандар байырғы Түрік мемлекеттерінің қағандары
-ұлыстың территориясы қазақ жеріне кірген жоқ
-Шыңғыс хан мемлекетінің әкімшілік бөлінісінде болған жоқ
-қалғандары Моңғол мемлекетімен байланысты
-моңғол шапқыншылығынан кейін құрылған мемлекет
-басқа қалалар моңғолдарға қарсылық көрсеткен қалалар
Достық туралы
Дос адам жанының айнасы тәрізді. Себебі адам өзі қандай болса, дәл сондай жанына жақын жанды іздейді. Ойы, арман-тілегі, мақсат, ең бастысы өмірдегі құндылығы бір адамдардың шынайы дос болып, өмір бойы араларынан қыл өтпейді. Ал достық дегеніміз - адамды ерекше қанаттандыра білетін, қуанышты үдетіп, кайғыны азайтатын қарым-қатынас түрі. Өмірде адал дос табу, достық қарым-қатынастарды сайқтай білу өте маңызды. Себебі әрқайсымыз достыққа мұқтажбыз, ол ешқашан көптік етпейді. Еліміздің асқақ ақыны, патриоты, ұлт жанашыры Мұхтар Шахановтың:
«Достық деген ізгіліктің алаңы,
Оған куә ғасырлар мен замандар.
Отанын да сатып кете алады
Қиын шақта досын сатқан адамдар!»
деген жолдарынан достықты қандай дәрежеде бағалағаны сезіледі.
Нағыз, адал дос өмірде орын алатын түрлі сәтсіздіктерге мойымай, басқа түскен ауыртпалықтарды бірге көтеруге жәрдемдесіп, қуаныш пен шаттық күндерді бөліседі. Дос адамдардың мінездері әр түрлі болуы мүмкін, дегенмен құндылықтары мен арман – мақсаттары бірдей болады, бірақ бұл жағдай достыққа еш кедергі бола алмайды. Халықымыз достық қарым – қатынасты ерекше бағалаған, бұған дәлел ретінде бірнеше мақал – мәтел де келтіруге болады. Мысалы, “Дос жылатып, дұшпан күлдіріп айтады”, “Досы жақсының, өзі де жақсы”, “Дүниеде адамның жалғыз қалғаны өлгені, қайғының бәрі соның басында”.