ДАЛІМ ОҚЫЛЫМ 3-тапсырма. Д. Досжанның «Жібек жолы» романынан алынған үзіндіні оқы. Мәтіннің мазмұнын баянда. Ақиық ұстазы – Әбу Насыр Мұхаммед ұлы Мұхаммед Тархан Фараби туралы ойлады. Әбу Насырдың «Ізгі қала халқының көзқарастары туралы Кітап» деген ғажайып шығармасын еске алды. Ол шығарманы үш рет оқып шыққан. Кітапта ұлы ғұлама қоғам туралы айтқан. Ұстазы қоғамды «толық» әм «толымсыз» деп екіге бөледі. Толық қоғамның өзі үш түрлі: үлкен, ор- таша және кіші. Үлкен қоғам - бүкіл жержүзіндегі ақылды адамзат; орта- ша қоғам – белгілі бір ел, мемлекет; кіші қоғамға жеке-дара қала халқын жатқызған. Енді осы қалалардың өзін «ізгі» және «надан» деп екіге бөледі: «Адамдары бақытты болу үшін біріне бірі көмектесіп отыру мақсатымен бір- лескен қала ізгі қала болады, халқы бақытқа жету үшін өзара көмектесіп отыратын қоғам да ізгі қоғам болады», - дейді. ...Надан қалаларды Әбу Насыр сегіз түрге бөледі. Бұл қалалардың халқы бас пайдасын жұрт мүддесінен жоғары қояды, өзімшіл, менмен, мақтаншақ келеді. Олардың ұғымынша, өмірдің ең асыл ләззаты байлықта, билікте Ауызбірлігі мол, түсінігі терең, бір-біріне қол ұшын беріп отыратын қаласы осы Отырар емес пе? Әбу Насыр ізгі қаланы қатты аңсаған. Оның ойынша, ізгі қала тұрғын- дарының дені бақытты, білімді, өнерлі, зергер, еңбексүйгіш, меймандос, шыншыл болады. Өсек, өтірік, ұрлық, бұзақылық жойылған. Жұрт та бір-бірі- не үнемі ізгі ниетпен көмектеседі, қуанышын қоса көтереді. Ешбір қаламен соғыспайды, бірақ өзгелер шабуыл жасай қалса, тойтарар қайраты мол. Еш- кімге есесін жібермейді. Ол қаланың әміршісі де ержүрек, білімді, қылышты емес, кітапты сыйлайтын саналы жан болғаны ләзім. Сотавьте план и озоглавьте текст
(Шешуі:күндіз бен түн, жыл тәуліктері, жылдың айлары, айдың күндері, жыл соңында артық қалып "бес қонақ" деп аталатын бес тәулік, жыл ішіндегі апталар).
4) Жапанда бір айдаһар білесің бе?Жаны жоқ қимылдарға денесінде.
Менің туған күнім қаңтардың 5-жұлдызы Әр адамдың ең бақытты күні туған күн емеспе.Менің туған күнімді бәрі бір-біріне сыйлық беріп тойлайды әрине бұл мен үшін емес жаңа жылды тойлағаны ғой.Туған кунім кезінде адамдар шат шадыман жүруі маған қуаныш сыйлайды.Бүгін қаңтардың 5-і менің туған күнім Мен бұл туған күнімді қалай тойлатқанымды айтайынба?Таңертең тұрсам далада қар жауған ,айнала басқа күндерден қарағанда ақшағаладай аппақ.Есікті біреу қаққандай сезілді.Ашып қарасам достарым тосынсый-деп менің туған күніме орай келіпті.Қуанышымда шек жоқ.Менің туған күнім бүгін екенін қалай біліп қойғанын білмеймін.Әлде әпекемдер айтып қойған болар.Ертеңгісін бірге түске дейін тойлаттым.Ал кешкісін отбасыммен бірге тойлаттым..Бүгінгі күнді жақсылап өткіздім.Сонымен мен 10 ға толдым. Папам 5 тесің деп 5 сауасқты 10 дасың деп 10 көрсетер 10 саусағымыз таусылды енді ер жеткенің осы деді.Мамам мені аймалап сүйіп жүр ал папам қызғанып бұл менің қызым ғой искемеші деп қайта-қайта ескерту бергені қызық.Алтын мама-ай.Айтпақшы Сыйлықтардың ішінде папамның маған сыйлаған тірі алтын балығы қатты ұнады.Өмірімде тірі алтын балықты алғаш көруім.
Көктем және наурыз туралы жұмбақтар:
1) Гүл - гүл жайнап жер, аспан,
Гүрілдейді сайда өзен.
Гүлжазира жарасқан
Гүлдерімен қай кезен?
(Шешуі:көктем)
2) Қар мұз еріп, су көбейіп,
Сай салаға толады.
Бүршік жарып, жарық ашып,
Гүл бәйшешек басады.
(Шешуі:көктем).
3) Атасы мен анасы,
Үш жүз алпыс бес баласы,
Он екі ауыл шамасы,
Отыз ор дуадақ,
Бес сан балақ,
Елу екі қарақшы.
(Шешуі:күндіз бен түн, жыл тәуліктері, жылдың айлары, айдың күндері, жыл соңында артық қалып "бес қонақ" деп аталатын бес тәулік, жыл ішіндегі апталар).
4) Жапанда бір айдаһар білесің бе?Жаны жоқ қимылдарға денесінде.
Ішінде сүйектері бақша-бақша,
Жарқырар жалғыз көзі төбесінде.
(Шешуі: киіз үй)
5) Мың қойым суға жүзеді,
Қойшысы бірге жүзеді.
(Шешуі:көже мен шөміш).