Әлемде болып индустриялық төңкеріс есебінен жер бетінің табиғаты өте үлкен зардап шегуде. Климаттың өзгеруіне байланысты жаһандық жылынуды болып жатқанына барлық ғалымдар бір ауыздан келіседі.
Жер бетіндегі қолданылған нәрселерді табиғат қайтадан орнына келтіре алады. Бірақ соңғы жиырма жылдың ішінде адам санының үлкеюіне байланысты және адамдардың қолданыс күштерінің артуына байланысты табиғат қайта қалпына келтіру күшінен бірнеше есе көп өнім қолданылып жатыр. Сондықтан өзендердің суы қайта орнына келіп үлгермей тартылыр кетіп жатыр ал ормандар жаңарып үлгермей кесіліп кетіп жатыр.
Бұл болып жатқан өзгерістер жердің климатына қатты теріс әсер етуде. Мысалы соңғы жылдары бірнеше ешқашан қар жаумайтын жерлерде қар жауды. Ал кейбір мекендерде шектен тыс ыстық болып адамдар қатты қиналып қалды. Мұның бәрі табиғи климат балансының бұзылғанын көрсетеді.
Объяснение:
Сөз – тәрбие негізі" демекші бала сөзбен тәрбие алады. Себебі баланың еңсесін түсіретін де, жігерлендіретін де сөз. Барлық ата-ана баласына мақтауды да, даттауды да сөзімен білдіреді. Бала психологиясы жағымсыз, жаман әсерлерден тез жараланғыш келеді. Кейде балаға айтылған балағат сөздер немесе ашу үстінде аңдамай айтылған бір ауыз сөздің бала санасына қаншалықты ауыр соғатынын байқамай жатамыз. Ал мұның соңы бала тәрбиесінің бұзылуына әкелетінін білесіз бе? Керісінше бала ержеткен соң бойынан дөрекілік байқала қалса, қоршаған ортаға кінә артып, бала тәрбиесінде абайсызда жіберген қате-кемшіліктерімізді еске алмаймыз да. Назарларыңызға бала болмысының бұзылуына себепкер 10 жайтты ұсынамыз.
✅ 1. Сөгу. Хайуандарға теңей отырып баланы сөгу. Мәселен, ит, есек, өгіз, ей, хайуан деп.
✅2. Қорлау. Теріс сипаттармен тілдеу. Мәселен, кәззап, семіз, ақсақ, харамы, бейшара. Мұндай сөздер бұғанасы қатпаған баланың жүрегіне дақ салады.
✅ 3. Теңеу. Әр баланың басқаға ұқсамайтын өзінің бейімі мен қолынан келетін икемі болады. Ал басқа біреумен теңеу – баланы кемсіту. Бала бойындағы өзіне деген сенімділікті жояды. Нәтижеде өзін теңеген адамдарды жек көре бастайды. Мысалы, «Өзіңдей көршінің баласына қарашы...» деген сияқты теңеулердің теріс әсе ететінін аңғара бермейтініміз өкінішті.
✅ 4. Шартпен жақсы көру. «Сен бұлай еткенің үшін мен сені жақсы көрмеймін», «Мынаны жесең, сені жақсы көремін», «Сабағыңды дұрыс оқысаң, жаттауыңды қайталасаң, сені жақсы көремін». Шарт қойып, жақсы көру баланы қалаусыз және еріксіз әрекет жасауға итермелейді. Өсе келе, бала өз ошағынан, отбасынан жырақтап қалады. Сондықтан бала шынайылықты жақсы көреді. Өйткені бала ата-анасын ешбір шартсыз сүйеді.
✅ 5. Жалған ақпарат. Баланы өтірік ақпараттыр арқылы қорқытып немесе алдау, қоршаған орта жайлы қате түсінік пен ұғым қалыптасуына себеп болады. «Жыласаң, милиция алып кетеді» деп қорқытып өсірген бала ұғымында милиция бейнесі жағымсыз болып қалыптасып қалуы әбден мүмкін. «Ер азамат жыламайды», «Мына бала мені жынды етті», «Менің бұған шамам келмейді», «Біреуге беріп жіберемін», «Бабай келеді немесе милиция ағай алып кетеді» т.с.с. сөздерді айтуға болмайды.
✅ 6. Көңілін қалдыру. Баланың меселін қайтарып, көңілін қалдыру – оның бойына сенімсіздік ұялатумен қатар, талпынысты жояды. «Сен дымды да түсінбейсің», «Үніңді өшір», «Сенен түк пайда жоқ», т.с.с.
✅ 7. Қорқыту. Мәселен, «Басыңды жарамын», «Қаныңды ішемін», «Сені соямын» т.с.с. сөздер баланың өз ойын еркін жеткізе алмауға әкеледі.
✅ 8. Өтінішіне немқұрайлы қарау. Үнемі баланың сұрағанына «Жоқ, жоқ, жоқ» деп, себебін түсіндірмей жауап қайыру дұрыс емес. Сізден бір өтініш сұраса, қолдан келгенше орындап беріңіз.
✅ 9. Қарғау. «Сені Құдай алсын», «Өлгенің жақсы еді», т.с.с.
✅ 10. Масқаралау. Баланың намысына тиетін сөздер айтпаған ләзім. Мұның соңы баланың сотқар болып өсуіне әкеледі.