Уыз «сары уыз», «ақ уыз» деп екіге бөлінеді. Сары уыз әрі қоюлау, әрі желім сияқты жабысқақ болады. Ақ уыздың өңі сары уызға қарағанда ақшылды, әрі сұйықтау келеді. Сары уызды төлдің өзіне емізіп, ақ уызды сауып алып пайдаланады. Інген мен биенің уызын бота мен құлынға емізеді. Ал сиырдың, қойдың, ешкінің ақ уыздарынан әр түрлі тағамдар пісіреді. Қатырған уыз - уызды бүйенге, ащы ішекке немесе металл ыдысқа кұйып, қайнап жатқан судың ішіне салып пісіреді. Бір бұрқ етіп қайнағанда ыдысқа құйылған уыз шеміршектеніп қата бастайды. Одан соң оны ыдысымен бірге ыстық судан алып, салқындау суға салады. Сонда уыз қайнап піскен ғана жұмыртқадай болып шығады. Қатырған уызды сүр еттің үстіне турап салады. Төлбасы (алғашқы төл) туған күні соғымның етінен, шұжық асып, уыз қатырып, көрші-қолаңды шақыратын дәстүр болған. Пісіріленген уыз - уызға сүт қосып сұйылтып пісіреді. Уыз іріп кетпеу үшін оны ожаумен сапырып отыру керек. Уызға тары салып пісіруге болады. Уыз шайға құюға жарамсыз. Сондықтан оны қайнатып, сусын ретінде ішеді. Бір апта немесе он шақты күн өткен соң малдың сүті сұйылып, кәдімгі қалпына келеді. Түйенің уызына тайлақты түйенің сүтін қосып, іріп кетпеу үшін сапырып отырып пісіреді. Түйенің сүті басқа малдың сүтінен гөрі қоюырақ, калориясы көбірек болады. Бұзаулағанынан екі-үш күн өткеннен кейін сиырдың уызынан кейбір өңірлерде ірімшік жасайды. Ал қойдың, ешкінің уызын бүйенге құйып, кәдімгі қазы секілді суға салып қайнатады. Сондықтан қой сойғанда оның бүйен ішегін уызға деп алып қойғаныңыз жөн. Ішекте пісірілген уыз қоюланып қалады. Етсіз қонақ жөнелте алмайтын апаларымыз қонақтарына соғымнан қалған сүрмен қосып, ұсынады» Уыздың нәрлілік қасиеті кәдімгі сүтті екі орап алады. Уыз құрамында антиоксиданттар өте көп. Сондықтан ол ағзаның қорғаныш қасиеттерін арттырып, ас қорыту жүйесін ретке келтіреді. Анасының уызын тойып емген төл мықты болып өсіп, тез ширайды. Сондықтан қазақта «уызына жарымаған» деген сөз қалған. Бұл әлсіз және ауыршаң балаларға және төрт түліктің әлсіз төлдеріне де қатысты айтылады. Сиыр сүтінен жасалған уыздың адам ағзасына пайдасы өте зор.
Қандай мəтін айтасыз ба?