Заилийский Алатау, хребет Северного ТяньШаня до второй половины века называли «Небесные горы». «Горы словно висели в небе светом, писал известный путешественник и географ Средней Азии и Казахстана П. П. СеменовТянь Шанский. Острые пики, тяжелые пирамиды, грандиозные купола, ломаные и округлые перевалы казались сплошной стеной, воздвигнутой на краю земли». Действительно, такое впечатление возникает, когда впервые видишь Заилийский Алатау, подъезжая К АлмаАте. Могучей грядой с белоснежными вершинами поднимается он над городом, который раскинулся у его подножий. А если посмотреть схему гор ТяньШаня, то сразу станет понятным современное название хребта. Чуть извилистой лентой обозначена река Или, а за ней, несколько ниже, черным контуром выделена дуга хребта, обращенная на юг. Эти две линии соединены тонкими ниточками притоками ли, которые орошают поля и берут свое начало на вершинах Заилийского Алатау.
Здесь, в скальноледниковом поясе, образуются мощные по своей разрушительной силе селевые потоки, нередки обвалы и сход снежных лавин.
- Жоқ, ауаны тап-таза деп айта алмаймыз.
- Неліктен?
- Себебі қазіргі кезде машиналар, әртүрлі көліктер көп жүреді. Зауыттар ауаны ластайды. Адамдардың бірі далаға қоқыс тастап кетеді, бірі шылым шегеді.
- Арман, мен далада сірінкемен ойнап, от жағып жатқан балаларды көрдім. Олар да ауаны ластайды ғой, иә?
- Әрине, ластайды. Отпен ойнағанның салдары ауаны ластаудан басқа да дерттерге әкелуі мүмкін. Бұл балалардікі дұрыс емес. Отпен ойнауға болмайды!
- Ал лас ауадан адам ауыруы мүмкін бе?
- Иә, осы айтып кеткен ауаны ластайтын заттар адамға ауру әкеледі. Сондықтан ауаны ластамауға тырысу керек.
- Ал ауаны қалай ластамауға болады?
- Ол үшін біздің істей аларымыз қоқыс тастамау және өсімдіктер өсіру.
- Ал өсімдіктің қандай пайдасы бар?
- Олар көмірқышқыл газын жұтып, оттегін бөліп шығарады.
- Оттегі деген не?
- Оттегімен тірі ағзалар адамдар, жануарлар, т. б. тыныс алады.
- Міне керемет! Бізге мұғалім өсімдік әкеліңдер дегені осы екен ғой.
- Иә, осылай таза ауаны сақтау керек.