МӘТІНМЕН ЖҰМЫС ОҚЫЛЫМ
Pamo
қазақ, ҚЫГ:
-тапсырма. Мәтінді түсініп оқы. Негізгі және қосымша ақпаратты
Шыңғыс Төреқұлұлы Айтматов - Қырғыз халқының ұлы жазушысы
(1928 жылы туған. Қазақ жазушысы - Мұхтар Әуезов: «Орта Азия мен «Я
зақстанда Шыңғысқа тең келер қаламгер жоқ. Шыңғыс
халықтарының ортақ перзенті», - деген еді.
Ш. Айтматовтың балалық шағы Ұлы Отан соғысы (1941-1945) кез
өтті. Сондықтан ол шығармаларында ауыл өмірін, қарапайым еңбек ар:
дарының соғыс кезіндегі, соғыстан кейінгі өмірін суреттеген. Ш. Айтмат
тың шығармалары әлемнің 100-ден астам тіліне аударылған.
52
10-тақырып СОСТАВИТЬ КЛАСТЕР БЫСТРЕЕ
1.Сойлем мушелерi курамына карай 2-ге: жай жане курмалас болып болiнедi.2.Тұрлаулы мүшелер - сөйлемге негіз болатын мүшелер.
Тұрлаулы мүшелерге бастауыш пен баяндауыш жатады.
Логикалық тұжырым бойынша, сөйлем – пікірге, бастауыш – субъектіге, баяндауыш – предикатқа негізделеді. Тұрлаулы мүшелер тек зат есім мен етістіктен ғана жасалмайды, олардың құрамында басқа сөз таптары да кездеседі. Бастауыш негізінен зат есімнен және зат есім мәніндегі сөз таптарынан жасалса, баяндауыш көбіне, етістіктен жасалуға бейім десек те, өзге есім сөз таптарынан да жасалады.3.Тұрлаусыз мүшелер - сөйлемнің тұрлаулы мүшелерінің айналасына топтасып, семантикалық жағынан кеңейтіп, толықтыратын мүшелер.
Тұрлаусыз мүшелерді тіл білімінде үш топқа бөліп қарау қалыптасқан:
анықтауыш;
толықтауыш;
пысықтауыш.
Осылайша жіктеуде олардың тұрлаулы мүшелерге мағыналық қатынасы негізге алынады. Дегенмен, олардың қай сөз табынан болған мүшемен қатысы да ескеріледі. Мысалы, Ол шебер сөйледі. Ермек шебер ойыншы. Мұндағы шебер сөзі бірінші сөйлемде пысықтауыш, екінші сөйлемде анықтауыш қызметінде жұмсалып тұр. Толықтауыш пен пысықтауыш көбіне баяндауышпен, ал анықтауыш көбіне бастауышпен және субстантивтенген басқа мүшелермен байланысты болады десек те, тұрлаусыз мүшелер туралы мәселелер сөздердің тіркесуімен байланыста қаралғанда ғана шешімін табады.
Объяснение: