Аяз би ертегісінің тәрбиелік мәні-Хан 40 уәзірлеріне құстың жаманын,шөптің жаманын,және де адамның жаманын әкел деп бұйырды.Уәзірлер шөп пен құстың жаманын тапты,бірақ адамның жаманын таппады.Адамның жаманы алдынан шыққан адамға бәрін баяндап береді,сосын әлгі адам мен ақ жаман адам болайын деп хан алдына барады.Сонда әлгі адамның бет әлпетіне, киіміне қарап жаман адам деп ойлады.Бірақ ол данышпан адам еді.Себебі:адамның түр әлпетіне қарап адамды тануға болмайды.Адамның ішкі жан дүниесіне қарап тану керек.Оның түр әлпеті жаман болғанымен ол бәрін білетін.Себебі: жаманның басынан небір оқиғалар өткен.Енді ол ханнның уәзірі
Ата-бабаларымыздан бүгінгі күнге көптеген ертегілер қалды.Солардың бірі – "Аяз би" ертегісі."Аяз би әліңді біл,құмырсқа жолыңды біл" деген бір-екі ауыз сөзді білмейтін адам жоқ шығар,сірә.Ертегінің бас кейіпкері – Жаман.Бұл кейіпкер - халықтың "елді осындай адам билесе екен" деген тілегінен туған кейіпкер.
Жаман ертегі барысында өзінің жақсы қырларын көрсетеді.Ханға жаман адамды,жаман шөп пен құсты анықтап береді.Қасиетті тастың,ханның тұлпарының сырын ашып береді.Тіпті хан:"Мен хан ұрпағынанмын ба?" деп оны анықтауды бұйырғанда,Жаман ханның отбасында тек өзі хан екенінің,арғы аталарының бәрі наубайшы болғандығын дәл айтып береді.Хандықтағы ауқатты байдың отыз бестегі қызын да өзінің ақылдылығымен,қайсарлығымен алады.Жаманның ханның сүйікті уәзірі болғандығын көре алмаған қалған уәзірлердің қастандықтарына да төтеп беріп,әділ болады.Ең соңында халық оны ақ киізге көтеріп хан сайлайды.
Қорытындылай келе,ертегіде «Жаман таққа мінген соң, ешбір соғыссыз, бес хандықтың қонысын біріктіріп, ел арасында достық орнатыпты» делінген. Әр ханның адамдары өз елінен әділдік таппаса, бұған келіп, қосыла беріпті. Сол уақыттан бастап әділдігі үшін бес ханның елі Жаманға: «Аяз би» деп ат қойып, сол аты өле-өлгенше қалды дейді.Оның жасаған әр ісінен көреген хан болғандығын байқаймыз.
Объяснение: