Қоғамдық көліктегі адам санының көптігі жүйкемізге тиіп, барам деген жерімізге жеткенше шаршап қалатынымыз рас. Жаз күндері адамға лық толы қоғамдық көлікте тұрып, бір нәрсені армандаймыз. Бұл арманымыз - көліктің жер бетінен жоғалып кетуі. Солай емес пе? Жер бетіндегі барлық адамдар ерте замандағыдай сапарға жаяу шығып, көлікке мінуден бас тартса, қоршаған ортамыз бүлінбес еді.
Біздің мәселеміз осыдан 5000 жыл бұрын дөңгелектің пайда болуымен байланысты туды. Дөңгелектің пайда болған уақытына қарамастан, қазіргі үйреншікті көліктің пайда болуына бірнеше мыңжылдық уақыт кеткен.
1640 жылы қоғамдық көлік әлеуметтік топтарға бөлінгенді: бай, әл-ауқаты мол адамдар баратын жерлеріне 8 орынды арбаға мініп барған болса, орта таптағы шаруалар мен қолөнершілер арбаның артқы орындығына отырған. Қалтасында көк тиыны жоқ тақыр кедейлер көліктің жүк орналасқан жеріне отырып баратын. Жерге құлап қалу қаупі төнгенімен, олардың басқа амалдары жоқ еді.
Дүниежүзіндегі алғашқы қоғамдық автобус 1662 жылы қала көшелерін кезді. Бұл көлік атқа жеккен ағаш арбаға ұқсайтын.
1775 жылы Джеймс Уотт бу машинасын одан ары жетілдіргендіктен, автобус, пойыз бен қайықтар бу қозғалтқыштарын 100 жылдай қолданып келген.
1807 жылы адам қатынайтын алғашқы пароход пайда болса, 1825 жылы Стоктон мен Дарлингтон қалаларын қосатын әлемдегі алғашқы теміржол салынған.
1863 жылы Англия астанасы Лондонда адамдарды жердің астымен алып жүретін дүниежүзіндегі алғашқы метрополитен ашылды. Ал 1910 жылы алғашқы дирижабльдер пайда болысымен, шет елдерде көптеп әуе қатынау фирмалары бой көтерді.
Қазіргі техника дәуірінде адамның күнделікті өмірі компютермен өтеді. Оны ешкім жоққа шығара алмайды. Компютерге отырған кезде адам жай ғана отырмай интернет пайдаланады. Қазір интернеттен өзіңе керектінің бәрін таба аласын. Тіпті, интернетте отырып-ақ өзіне керектіні сатып алуыңа болады (киім, тамақ,әшекей-бұйымдар т.б.). Әрине, бұл өзіңе пайдалы. Бірақта әрбір заттың өз уақыты, өз орны болу керек емес пе? Ал қазіргі жастар күні-түні сол монитордың алдында отыруға бар. Ол бір жағынан денсаулыққа әсер етеді, ал бір жағынан санаға әсер етеді. Кейбіреулер айтып жатады интернетке отырсаң бәрін білесің, бәрінен хабардар болып отырасың деп, ол да дұрыс бірақ ол адамның өзіне байланысты.Ол жақсы бірдеңелер біліп жатама немесе ойын ойнап, агентте отырама. Мысалы, қазіргі ата-аналар интернетті балаларына қосып беріп жатады. Өзі білмесе де баламның көзі ашық болсыншы, білсін, оқысын деп. Ал бала болса құр ойнаумен уақытын өткізеді. Ал сабақ жайында қалады. Қазір интернетте дені дұрыс ойында жоқ, кілең атыс-шабыс. Міне, осының бәрі бала санасына әсер етеді.Компьютер мониторының кескіндері адам көзінің көру өткірлігін нашарлатады.Әрине, мұны барлығыда біледі. Сонымен қатар та компьютер алдында отырғанда бұлшық еттерді қажытады жәнеде омыртқаға зиян болады. Міне. мұның бәрі адам өміріне қауіпті әрі зиян. Мен компьютер алдында отырмасын деп айтпаймын тек 2-4 сағаттай керегіне жаратса, қалған уақытын пайдалы істермен өткізсе деймін.
Көмір – өсімдік қалдықтарынан түзілген жанғыш, қатты шөгінді кен жынысы. Көмір құрамында әр түрлі мөлшерде минералдық қоспалар (50%-дан аспайды) бар, ол басқа шөгінді кен жыныстарының арасында қабаттар түрінде кездеседі. Көмір үш генетикалық топқа бөлінеді: гумолиттер, сапропелиттер, сапрогумолиттер.