Наурыз — шығыс елдерінін букілхалықтық мейрамы, Улыстын улы куні. Наурыз шығыс халықтарында жыл басы мерекесі ретінде тойланып, ерекше кун ретінде аталып өтіледі. Қазақ халқы да Наурыз мерекесін айрықша бағалап, оны жыл сайын тойлап отыруды салт-дастурге айландырған. Шығыстын данышпандары Махмуд Қашқари, Омар Хаямнан бастап қазақтын улы ақыны Абай Қунанбаев, Алихан Бөкейханов, Ахмет Байтурсынов, Сакен Сейфуллин сынды улт қайраткерлері де Наурыз туралы енбектер, өлендер, асыл сөздер жазып қалдырған.Наурыз шығыс елдері ушін бірліктін, татулықтын, енбектін, ізгіліктін, бақыттын мерекесі ретінде тойланған. Сондықтан да болар, бул куні шаттанбайтын, қуанбайтын, мейірленбейтін адам болмаған.Бул куні жақсы тілек тілеу, қуттықтау, кешірім жасау, табысу сияқты адамгершілік қасиеттер көрініс тауып, кейінгі урпақтар сондай жақсы өнегеден улгі алған. Наурыз мерекесіне тан — көпшілікке наурыз көже даярланады, ол тағам жеті турлі дамнен даярлануы шарт. Халықта наурыз көжені тойып ішкен адам келесі жылға дейін ішім-жемнен тарлық көрмейді деген уғым бар.
"МЕЗГІЛ ЖЕТСЕ МУЗ ДА ЕРІР". Придет время и лед растает.
Жақсы сөз, жарым ырыс ---хорошее слово, пол удачи (дела) .
Адам итті жұмсаса, ит итті жұмсайды ---стоит ли довериться кому-то, который перепоручает третьему.
Жынды бас, екі айаққа тыным бермейді ---дурная голова, ногам покоя не даёт.
Жаман иттін атын бөрбасар деп қояды (плохого пса, волкодавом величать, непозаслугам) ---бывает и недостойного великим называют.
Говоря о парне : Жеті қырлы, бір сырлы ---загадочный красавец-удалец.
"Туған жерге туыңды тік" - Водрузи свой флаг на родной земле.
"Жері байдың елі бай" - Кто богат землей, у того богатая страна.
"Ер туған жеріне, ит тойған жеріне" - Джигита тянет туда, где он родился, собаку тянет туда, где она наелась.
"Бейнет қыл да зейнет қыл" - Потрудись, а потом и требуй.
"Еңбектің көзін тапқан, байлықтың өзін табады" - Кто найдет источник труда, тот найдет само богатство.
"Жас келсе іске - кәрі келсе асқа" - Молодому дело - старому угощение.
"Малы бірдің жаны бір" - У кого скот общий, у того и душа едина.
"Мал ашуы - жан ашуы" - Боль за скот - боль души.
"Бірінші байлық - денсаулық, екінші байлық - ақ жаулық, үшінші байлық - бес саулық" - Первое богатство - здоровье, второе богатство - семья, третье богатство - наличие скота.
"Қонақ келмеген үй - мола" - Дом, в который не приходит гость, подобен могиле.
"Қонаққа кел демек бар да, кет демек жоқ" - Гостю можно говорить "приходи", "уходи" говорить нельзя.
"Таспен ұрғанды аспен ұр" - На удар камня отвечай угощением.
