Ахмет Байтұрсынұлы 1873 жылы 18 қаңтарда Қостанай облысы «Сартүбек» деген жерде дүниеге келген. Табиғатынан аса дарынды туған бала — Ахмет 1882—1884 жылдары өз бетінше хат танып, содан кейін ауыл мектебінде сауат ашады. 1886—1891 жылдары Торғай қаласындағы екі сыныптық мектепте, 1891—1895 жылдары Орынбордағы мұғалімдер даярлайтын мектепте оқиды. 1895-1909 жылдары бала оқытады. 1909 жылы «Қырық мысал» жинағын шығарады. «Маса» жинағы А. Байтұрсынұлының ағартушылық, демократтық, гуманистік идеяларын халыққа жеткізеді. Ғалым ІІ жалпы қазақ съезінде Оқу-ағарту комиссиясын басқарады. Ахмет Байтұрсынұлы 1929-1937 жылдары екі рет саяси репрессияға ілігіп, 1938 жылы жазықсыз атылды. 1-тапсырма. Мәтінді мұқият оқып, сұраулы және демеулік шылауларды пайдаланып, мәтін бойынша сұрақтар құрастыр. – 5 ұпай
2-тапсырма. Берілген сөздерге мәтіннен синонимдер теріп жаз
Выпишите синонимы с текста данным словам – 3 ұпай
Ұстаз –
Туған –
Білім ордасы -
3-тапсырма. Мәтінді оқып, кластер құрастыр. -2 ұпай
Тәкен Әлімқұлов — ақын, жазушы, әдебиет сыншысы. Мәскеудегі Әдебиет институтын бітірген (1953). Шығармалары 1945 жылдан жариялана бастады. Сол кезден жазушы ретінде танылды. Алғашқы өлеңдер жинағы — «Сапар» 1950 жылы жарық көрді. Жазушы шығармаларының негізгі тақырыбы — ауыл тіршілігі, адам тағдыры, өнер қайраткерлерінің өмірі. Ол қоғамдағы жалғандыққа, бұрмалаушылыққа көнбеді. Адамның ішкі табиғаты мен сыртқы әре кетіндегі қайшылықтарды көркем шығармаға арқау етті. Жазушы Абай, Махамбет секілді тарихи тұлғалардың өмірі жайлы көркем шығармалар жазды. «Халықтар достығы» орденімен марапатталған (1978).
4-тапсырма. Сұрақтарға жауап бер: - 5 ұпай
- Лиро-эпостық жырлар деген не? ( )
- Лиро-эпостық жырларға қандай шығармалар жатады? ( )
- Ұл мен қыз туралы қандай мақал-мәтелдерді білесің? ( )
Қазақтың ұлттық ойындары бес түрге бөлінеді. Олар: аңға байланысты, малға байланысты, түрлі заттармен ойналатын, зеректікті, ептілікті және икемділікті қажет ететін, соңғы кезде қалыптасқан ойындар. Олардың негізгілерінің өзі жүзден астам. Бұл ойындардың көбісінің ежелден қалыптасқан арнайы өлеңдері бар. Өлеңдер ойынның эстетикалық әсерін арттырып, балалардың өлең-жырға деген ыстық ықыласын оятып, көңілін көтереді, дүниетанымын арттырып, еңбекке баулиды, ширықтырып, шынықтырады. Этнограф – ғалымдардың пайымдауынша, ата-бабаларымыздан бізге жеткен ұлттық ойындарымыздың тарихы Қазақстан жерінде б.з.б. бірінші мыңжылдықта-ақ қалыптасқан. Олардың ішінде тоғызқұмалақ, қуыршақ, асық ойындары Азия елдерінде тайпалық одақтар мен алғашқы мемлекеттерде кеңінен тарады. Біздің қоғамыздағы ұлттық ойындардың негізі, шығу тегі халқымыздың көшпелі дәстүрлі шаруашылық қарекеттерінен бастау алады. Бұлардың көбісі мал шаруашылығына, аңшылыққа, жаугершілікке негізділген. Ахмет Жүнісовтың айтуынша (Фәниден бақиға дейін, — Алматы: «Қайнар», 1994), «Өзге халықтар сияқты қазақтың да ертеден қалыптасқан, атадан – балаға мұра болып жалғасып келе жатқан ұлттық ойын-сауық түрлері бар. Зер салып байқап отырсақ, ол ойын-сауықтар қазақтың ұлттық ерекшелігіне, күнделікті тұрмыс-тіршілігіне тығыз байланысты туған екен және адамға жастайынан дене тәрбиесін беруге, оны батылдыққа, ептілікке, тапқырлыққа, күштілікке, төзімділікке т.б. әдемі адамгершілік қасиеттерге баулуға бағытталған екен». Ал енді, «Қазақстан. Ұлттық энциклопедия» кітабында қазақтың ұлттық ойындарының мән-маңызы туралы былай деп жазылған: «Қазақ ұлты не- гізінен ұрпақ қамын басты мақсат етіп қойып, балалардың нағыз азамат болып қалыптасуына аса зор мән берген. Нәтижесінде дәстүрлі бала тәрбиесінің басты құралы ретінде ұлттық ойынды орайластырып, дамытып отырған».
Today I must go to the doctor. I have a sore tooth. I am afraid of doctors,because they make a person is hurt,but then all is well. I'm very frightened,because the tooth have to rip out. My mom says that it's not terrible, that all пройдет.Конечно,it is easy to say, her tooth't have to rip out Here! came the day. My mother and I go down the street to the doctor. I felt even worse,when we came into office. The doctor told me to sit down in the chair. I sat down. The doctor asked not to be afraid and do not twitch. He was to me to make the shot,I think so,that was not hurt. I began pulling out a tooth. I didn't hurt! Now I have ceased to be afraid of doctors, go to it with pleasure!вот переводСегодня мне надо к врачу. У меня болит зуб. Я очень боюсь врачей,потому что они делают человеку больно,но потом всё бывает хорошо. Мне очень страшно,так как зуб надо выдирать. Мама говорит,что это совсем не страшно, что всё пройдет.Конечно,ей легко говорить, ей зуб не надо выдирать!Вот настал тот день. Мы с мамой идем по улице к врачу. Мне стало ещё страшней,когда мы зашли в кабинет. Врач сказал мне садиться в кресло. Я села. Доктор попросил не бояться и не дергаться. Он стал мне делать укол,я так думаю,чтобы было не больно. Вот мне стали выдирать зуб. Мне было совсем не больно! Теперь я перестала бояться врачей, хожу к нем с удовольствием! :
Бұлардың көбісі мал шаруашылығына, аңшылыққа, жаугершілікке негізділген.
Ахмет Жүнісовтың айтуынша (Фәниден бақиға дейін, — Алматы: «Қайнар», 1994), «Өзге халықтар сияқты қазақтың да ертеден қалыптасқан, атадан – балаға мұра болып жалғасып келе жатқан ұлттық ойын-сауық түрлері бар. Зер салып байқап отырсақ, ол ойын-сауықтар қазақтың ұлттық ерекшелігіне, күнделікті тұрмыс-тіршілігіне тығыз байланысты туған екен және адамға жастайынан дене тәрбиесін беруге, оны батылдыққа, ептілікке, тапқырлыққа, күштілікке, төзімділікке т.б. әдемі адамгершілік қасиеттерге баулуға бағытталған екен». Ал енді, «Қазақстан. Ұлттық энциклопедия» кітабында қазақтың ұлттық ойындарының мән-маңызы туралы былай деп жазылған: «Қазақ ұлты не- гізінен ұрпақ қамын басты мақсат етіп қойып, балалардың нағыз азамат болып қалыптасуына аса зор мән берген. Нәтижесінде дәстүрлі бала тәрбиесінің басты құралы ретінде ұлттық ойынды орайластырып, дамытып отырған».