Əдебиетіміздің тарихындағы аса күрделі,қайшылықтары қисапсыз кезең - ХХ ғасырдың алғашқы он шақты жылы Қазан төңкерісіне дейінгі кезең. Отаршылдық езгінің шектен тыс күшеюі, саяси қанауға таптық үстемдіктің ұласуы, қалың елдің жан төзгісіз жағдайда жаншылуы патшалық Ресейдің қол астындағы халықтарды ашындырды. Езілген еңбекші бұқараның ауыр тұрмысы мен мұң-мұқтаждығының куəгері болған зиялыларымыз бұл жайында сөз қозғамай кете алмады. Осы тақырыпта ой толғаған жанашырларымыздың қатарында М. Дулатов пен А. Байтұрсынұлы есімдерінің еңсесі биік. Бір заманда туылып, бір дəуірдің улы зарын қатар сезінген өрендердің өлеңдерінде қандай үндестік бар?
Ем таба алмай дертіне, «Оян, қазақ!» деп жар салған Міржақып Дулатұлы:
Көзіңді аш, оян, қазақ, көтер басты,
Өткізбей қараңғыда бекер жасты.
Жер кетті, дін нашарлап, хал харам боп,
Қазағым, енді жату жарамас-ты,-деп халқының басындағы ауыр қасіретті яғни надандықты айқын көріп, енді содан айықтырудың, қараң қалмаудың жолдарын іздейді. Сол дәуірде бел алған қыру-жою, қантөгісті мадақтаған төңкеріс идеясы емес, адами игіліктерді, дін, иман жолын әспеттеп, білімге, адамгершілікке, оқуға, мәдениетке үндеу – жас ойшыл таңдаған арна. Осы арнада ақынмен тоғысқан жан, езгілеушілердің қитығына "маса" боп тиген - А. Байтұрсынұлы.
Мысалы қазақ -
малшы ұйықтап жатққан,
Жыланды бәле
делік аңдып баққан.
Оның түрін көрген
мен - Сарымаса,
Халықты оянсын
деп сөзбен шаққан,-деген өлең жолдарынан бұл мысалдың басты сарыны – бостандық арманы, ел тағдыры, халық қамы екенін аңғаруға болады. Негізінен масаның бар күші – шағу, ал ісі – адамды ұйқыдан ояту екенін барлығымыз білеміз. Осы тұстан екі ақынның үндестігін айқын аңғаруға болады.
Адамзат тарихында қилы-қиямет оқиғалармен, дүбірлі даму үрдісімен ерекше орын алған ХХ ғасырдың басы қашаннан еңбегі еш, тұзы сор қазақ халқы үшін де сындарлы кезең болғаны белгілі. Осындай талма тұста, шешуші сәтте ұлт үшін қызмет көрсетудің үздік үлгісін көрсеткен алтын айдарлы арыстарымыз - Міржақып Дулатов пен Ахмет Байиұрсынұлының есімі ел есінде мəңгі сақталмақ!
Объяснение:
сделайте лучшим
Кез келген ел өзінің келешегін өскелең ұрпағымен байланыстырады. Әр ұрпақтың пешенесіне жазылған заман ағымы, кезең тынысы болады. ХХІ ғасыр бүгінгі ұрпаққа, яғни біздерге бұйырған бақыт деп ойлаймын. Ата-бабаларымыз болашақ ұрпақ үшін ақтық демі қалғанша күресіп, бізге егемендік алып берді. Қазақ даласы ата-бабаларымыз ғасырлар бойы арман еткен және сол жолда зор құрбандықтарға душар болып, өз тәуелсіздігін жеңіп алды. Ендігі болашақ жастардың қолында деп өлеңдетіп, жырлап жазған ақын аға-апаларымыздың өлеңдерінен де көруге болады.
Арқауы ерен ерлік дастанының,
Қайраты елге әйгі жастарының.
Желбіреп көк байрағы тұрған шақта,
Жұлдызы жарқырайды аспанының.
Халық, ел жастарға сенеді. Ал ол сенімді бүгінгі жастар қалай ақтауда? Әрине, бес саусақ бірдей емес, олай болса жастардың барлығына кінә тағуға болмайды. Десе де бүгінгі жастарға рухани байлық, таза ой, терең білім, адамгершілік, адалдық, қайрат, қала берсе, денсаулығымыз да жетіспейтін секілді. Біз бір қоғамның азғындау жолында тұрған сияқтымыз. Ойланып көрейікші, бізді қазіргі уақытты не қызықтырады? Елбасымыздың Халыққа Жолдауында ХХІ ғасыр білім ғасыры делінген. Олай болса, елімізді өркендету үшін білімді жастар керек, жақсы оқып, жан-жақты білім мен ғылым алуымыз керек. Ел ертеңі – біздердің, келер ұрпақтың қолында деп айтып та, жазып та жатыр. Елімізді көркейту, оны өзімізден кейінгі ұрпаққа жеткізу-біздің борышымыз деп білем. Ал осы дұрыс жолдан тайып, нашақорлық пен маскүнемдікке салынып жүрген жасөспірімдердің саны өсуде. Неге денсаулығымызды, жанымызды таза ұстап, талғамымыздың биіктігін білдіріп, салауатты өмір сүрмеске? Бұған не кедергі, кім кінәлі? Бұған әр адамның өзі кінәлі. Өйткені біз келешегімізді ешқашанда қабылдағымыз келмейді. Пайғамбарымыздың хадистерінің бірінде: Ішімдікпен достастым дегенше, адамгершілікпен қоштастым дейтін ұлағатты сөзі бар. Бүгінгі батыстық әдеттерден арыла алмай жүрген жастар адамгершілікпен баяғыда қоштасқан. Ондайлар өздері өмір сүрген қоғамды қайтып көктетеді? Елінің қамын қашан ойлайды? Оны қалай қорғамақ? Осының бәрін ойлағанда қоғамды түсініп болмайсын.