Көшпелілер немесе көшпелі қоғам, көшпелі өркениет дегеніміз — негізгі кәсібі мал шаруашылығы болып, күнкөрісінің көзі мал өнімдерінен тұратын, белгілі бір қалыптасқан жүйемен көшіп-қонып тіршілік ететін адамдардың әлеуметтік-экономикалық, саяси қауымдастығы және өркениеті.
Көшпелілер өркениетін зерттеу мәселелері. Көшпелілер туралы түсінік, алдымен отырықшы халықтар арасында қалыптасты. Б.з.д. V ғасырда өмір сүрген тарихшы Геродот көшпелі скиф тайпаларының тұрмысын мадақтап жазды. Көшпелілердің табиғат аясындағы өмірін басқа да антик тарихшылар, философтар, орта ғасырлар ойшылдары сипаттады. Оларға табиғаттың төл баласы сияқты көшпелілер өмірі таза, қулық-сұмдықтан, отырықшы-қалалық өркениеттің жаман қасиеттерінен ада болып көрінді.
2.Батырлар жыры - өткен ғасырдың батырларының бастан кешкен оқиғаларын (мысалға Қобыланды, Тарғын, Алпамыс сияқты) баяндайтын ауыз әдебиетінің асыл мұрасы.
Лиро-эпостық жырларда сүйіспеншілік, махаббат тақарыбындағы жырларда халықтың тұрмысы, әдет-ғұрпы, адамның ішкі сезімі көбірек баяндалады.
4. Абай (Ибраһим) Құнанбайұлы (1845-1904) — ақын, ағартушы,жазба қазақ әдебиетінің, қазақ әдеби тілінің негізін қалаушы, философ, композитор,аудармашы, саяси қайраткер, либералды білімді исламға таяна отырып, орыс және еуропамәдениетімен жақындасу арқылы қазақ мәдениетін жаңартуды көздеген реформатор.
6.Қара сөз (проза) - көркем әдебиеттің үлкен бір саласы.
8.Шәкәрім Құдайбердіұлы (1858-1931) –ақын, жазушы, философ, тарихшы,композитор. Абаймен замандас әрі інісі, әрі ол негізін салған реалистік әдебиет дәстүрлерін алға апарушы ізбасары.