1. Ә мәтінінің мазмұнына қатысты екі ақпаратты көрсетіңіз. (укажите две информации, относящиеся к содержанию текста Ә.) Верных ответов: 2 а) Тәуелсіздік күніне орай ұйымдастырылған кеш b) Қазақстан жері ежелден өркениеттің ордасы болған е) Қазақстан жерінен көптеген тарихи жәдігерлер табылған d) Қазақстан жер көлемі жағынан алдыңғы ондыққа кіреді с) Оқушылар кеште арнайы шақырылған қонақтарды көре алады
Қалау райы сөйлеушінің белгілі бір амалды я әрекетті жүзеге асыруға бағытталған ниетін, ынта-тілегін, үміт-арманын білдіреді. Бұл райдың көрсеткіштері есебінде -ғы (+м, +ң) сы кел; -са игі еді; ғай еді; -са екен (аналитикалық) форманттары қызмет етеді.[2]
Мысалы:Меніңбар-ғы-м келедіБіздіңбар-ғы-мыз келедіСеніңбар-ғы-ң келедіСендердіңбар-ғы-лары-ң келедіСіздіңбар-ғы-ңыз келедіСіздердіңбар-ғы-лары-ңыз келедіОныңбар-ғы-сы келедіОлардыңбар-ғы-лар-ы келеді
Бұл форма мазмұны жағынан жүзеге асу я аспауы неғайбыл келер шақ мәнінде жұмсалумен қатар, өткен шақ пен осы шақ түрлеріне де қолданыла береді. Бірақ олар нақтылы амалдың жүзеге асқан я асып жатқан шағын емес, тек өткен шақта я қазіргі шақта сөйлеушінің көкейінде болған арман-ынтаны ғана білдіреді.
Күрделі -ғай еді форманты арқылы сөйлеуші басқа(II, III жақ) субъектінің бегілі бір амалды жасағанын я орындағанын аңсайды, іздейді, бірақ одан амалдың қалай тынғаны көрінбейді де, білінбейді.
Мысалы: сен барғай едің; ол барғай еді т. б.
Күрделі -са игі еді форманты арқылы да сөйлеуші басқа (II, III жақ) субъектінің амалды орындауын тек тілек ретінде атайды. Бірақ амалдың нақтылы орындалатыны я орындалғаны аңғарылмайды.
Мысалы: сендер барсаңдар игі еді; олар барса игі еді т. т.
Бірақ сендер барса игі едіңдер дегеннен тілек я қалаудан гөрі күдік я күмән мағынасы күштірек білінеді.
Күрделі -са еді форманты амалға тек арман мәнін үстейді, бірақ оның орындалуы я орындалмауы жөнінде ешқандай мәлімет білдірмейді.
Мысалы: ол келсе еді; сіз барсаңыз еді т. т.
Күрделі -са екен форманты да болашақта істелінетін амалды тек аңсап тілейді, бірақ оның жүзеге асу я аспауы тіпті ескерілмейді я ілтипатқа алынбайды.
Мысалы: сен ертең жүрсең екен; ол пікірін айтса екен т. т. осыларды колданып тапсан болады
Жазғы демалысымды мен Алматы қаласында өткіздім,Алматы-ол Алатау өңірінде орналасқан қала,Біз отбасымызбен көлікке отырып Алматының көшелерін жағалап,мұзды айбын Медеоға бардық,Көктебеден Алматының барлық сұлу архитектураларын көрдік,Келесі күні табиғатқа отбасымызбен шықтық,көлдің жағасына барып тоқтадық,Көлдің жағасында демалдық,теннис ойнадық,суға шомылдық,кебаптың екі түрін пісірдік,күніміз өте қызықты өтті,Жазғы демалысым осылай қызықты өттіна русском И летний отпуск я провел в городе Алматы,Алматы-Алатау, расположен он в регионе,Мы с семьей возврату транспорт с улиц Алматы,Медеоға! айбын льда,все видели В Көктебеден архитектураларын сулу,на Следующий день мы выехали всей семьей на природу,на берег озера, где тоқтадық,ежегодно большое количество утонувших на берегу Озера,играли в теннис,шомылдық воду,два вида кебаптың пісірдік,день очень интересно,так интересно Летние
Мысалы:Меніңбар-ғы-м келедіБіздіңбар-ғы-мыз келедіСеніңбар-ғы-ң келедіСендердіңбар-ғы-лары-ң келедіСіздіңбар-ғы-ңыз келедіСіздердіңбар-ғы-лары-ңыз келедіОныңбар-ғы-сы келедіОлардыңбар-ғы-лар-ы келеді
Бұл форма мазмұны жағынан жүзеге асу я аспауы неғайбыл келер шақ мәнінде жұмсалумен қатар, өткен шақ пен осы шақ түрлеріне де қолданыла береді. Бірақ олар нақтылы амалдың жүзеге асқан я асып жатқан шағын емес, тек өткен шақта я қазіргі шақта сөйлеушінің көкейінде болған арман-ынтаны ғана білдіреді.
Күрделі -ғай еді форманты арқылы сөйлеуші басқа(II, III жақ) субъектінің бегілі бір амалды жасағанын я орындағанын аңсайды, іздейді, бірақ одан амалдың қалай тынғаны көрінбейді де, білінбейді.
Мысалы: сен барғай едің; ол барғай еді т. б.
Күрделі -са игі еді форманты арқылы да сөйлеуші басқа (II, III жақ) субъектінің амалды орындауын тек тілек ретінде атайды. Бірақ амалдың нақтылы орындалатыны я орындалғаны аңғарылмайды.
Мысалы: сендер барсаңдар игі еді; олар барса игі еді т. т.
Бірақ сендер барса игі едіңдер дегеннен тілек я қалаудан гөрі күдік я күмән мағынасы күштірек білінеді.
Күрделі -са еді форманты амалға тек арман мәнін үстейді, бірақ оның орындалуы я орындалмауы жөнінде ешқандай мәлімет білдірмейді.
Мысалы: ол келсе еді; сіз барсаңыз еді т. т.
Күрделі -са екен форманты да болашақта істелінетін амалды тек аңсап тілейді, бірақ оның жүзеге асу я аспауы тіпті ескерілмейді я ілтипатқа алынбайды.
Мысалы: сен ертең жүрсең екен; ол пікірін айтса екен т. т.
осыларды колданып тапсан болады