Қорқыт атаның кеңестері далалықтардың қоғамдық өмірінде үлкен рөл атқарды, олар күні бүгінге дейін халық даналығы шоғырланған мақал мен мәтелдер ретінде қабылданады. Оның қанатты сөзге айналған нақыл сөзі мынадай: «Қар қалың жауса да, көктемге дейін қалмайды, жайқалып өскен көк майса күзге дейін қалмайды. Ескі мақта мата болмас, ескі жауың дос болмас. Сулар тарам-тарам болып, қаншама тасып аққанымен, теңіздерді толтыра алмайды. Менмен, тәкәппар адамды тәңірі сүймейді. Басқалардан өзін жоғары ұстаған адамға тәңірі бақ бермейді. Қара есектің басына жүген таққанмен тұлпар болмас. Қар қаншама қалың жауғанмен- жазға бармас, гүлденіп өскен бәйшешек күзге бармас. Тозған мақта бөз болмас, ежелгі жау ел болмас болмас. Қайы ара балтасыз жау алынбас. Мыңғырған мал жиғанмен, адам жомарт атанбас. Анадан өнеге көрмеген қыз жаман, атадан тағлым алмаған ұл жаман. Ондай бала ел басын құрап, үйінен дәм беруге жарамайды».
Рухани өміріміздің тарихында бір дәуірдің болмыс-бітімін, таным-түсінігін айшықтай түсетін айрықша тұлғалар болды. Солардың бірі, бірегейі-түркі халықтарының арасында есімі ежелден танымал-Қорқыт ата. Өзінің философиялық толғамдарында өмір мәселелерін көтерді. Мәңгі өлмеудің жолын қиялымен іздестіреді. Қорқыт ата поэма, күйлер шығарып, оны қобызда орындайтын болады. Кең даланы еркін мекендеп, салтанатты, салауатты өмір кешкен көшпенділер “Адамзат өмірінің мәні неде?” деген философиялық мәселеге ұрпақтар сабақтастығы адамзат тіршілігінің мақсаттарының бірі екендігі туралы түсінікке әкеліп салған. Қорқыт Ата мұрасындағы адам мәселесі, оның өмір сүру қағидалары, мақсат-мұраттары және қоғам мен ұлттық болмыс хақындағы әлеуметтік- тұрмыстық толғаныстарына алып келеді. Онда халқының болашағы, жалпы адамгершілік құндылықтар мен қасиеттерді сақтау, тәлім-тәрбие, ата салтын, дәстүрін құрметтеу мен қастерлеу мәселелері өз болды. «Әйел төрт түрлі болады», — депті Қорқыт. «Оның бірі – ниеті қураған әйел, екіншісі – ынсапсыз әйел, үшіншісі – үйдің құты болған әйел, төртіншісі – кесір әйел». Әйел біткеннің ең жаманы – сол.
Отбасының құты болған әйел даладан қонақ келсе, үйінде ері болмаса да, оған сусын беріп, бар дәмін алдына қояды, сыйлап аттандырып салады. Бұлар Айша мен Фатимадан бата алған әйелдер. Хан ием, мұндай әйелдер мыңдап өссе де, көп емес, бәлкім аз. Сіздің ошағыңызға осындай әйелдер кез болсын.
Объяснение:
Кажымукан Мунайтпасулы казактын олемге әйгілі балуаны, классикалык күрестің асқан шебері. Шыккан тайпасының алтыбас руынан. Орта жүздің Қыпшақ reri = 0 Ауылдын той-томалагы кокпарсыз, күрессіз өткен бе? Сондай жиын тойларда кішкентай Кажымукан да күреске қатысып, өз қатарын былай қойып, ересек жігіттердің өзін жығып кете беретіндіктен "бала балуан" атанады. Алайда оның алып күштің иесі ретінде алғаш танылуы О.Масляков деген орыс саудагерінің үйінде жалшылықта жүрген кезінен басталады. Бірде боранды күні даладан шөп алып келе жатканда шанасы карға тіреліп, аты тарта алмай тұрып қалады. Шанадан каргып тускен Кажымукан атына комектеспек болып, шананын артынан бар күшімен итеріп калғанда, шана сырғып кетіп, болдырган ат астында қалып, өледі. Басқа амалы қалмаған ол атынын денесін шөптің үстіне тастап, өзі ат орнына жегіліп, шананы калаға сүйреп әкеледі. Оның осы тірлігі кала тұрғындарының арасына аңыз болып тарайды, Қажымуканның балуандык жолы Омбы қаласында өткен балуандар чемпионатында орыстың атағы жер жарған тәжірибелі балуаны Иван Злобинмен кездесуінен басталады. Будан кейін ол Петербургтегі бүкіл Ресейге “Ваня аған" деген атпен танылган Иван Лебедевтің балуандар мектебінде тәрбиеленеді. Осында цирк ойындарын көрсетуге машықтанады. 1908 жылы күрестен әлем чемпионы Георг Лурихтін ұйымдастыруымен Ресейдің ірі калаларында өткен чемпионаттарға қатысып, "Ямогата Муханура" деген атпен аренаға шығады. Бұдан кейін де ол бірнеше калаларда болып, бірнеше рет жеңіс тұғырына көтеріледі. Оңтүстік Американын калаларын аралайды, Варшавада өткен дүниежүзілік чемпионатта кіші алтын медальмен марапатталады. Чемпион ретінде әлемнің бірталай ірі қалаларында болып өнер көрсетеді. Түрік еліне барган сапарында түрік жүрты белдескен балуандардың бәрін жыққан қайратына риза болып, оған "Қажы" деген атак береді. Бурын оның азан шақырып қойған аты Мұқан болса, енді ол Қажы Мұкан аталады. Балуанның осы аты бүкіл өміріне қалады. 1913 жылы Троицк қаласында халықаралық ең ірі чемпионат өтеді. Қажымұқан осы чемпионатта он сегіз балуанмен күресіп, соның бәрін де жығады. Билікке большевиктер келіп, Алашорда өкіметін құлатып, басшыларын қуғындай бастаған тұста Қажымұқан да қуғынға түседі. Жергілікті жердің белсенділерінің кысымына шыдамаған ол оңтүстікке қоныс аударады.Кажымукан Мунайтпасулы (1871-1948) казактын олемге әйгілі балуаны, классикалык күрестің асқан шебері. Шыккан тайпасының алтыбас руынан. Орта жүздің Қыпшақ reri = 0 Ауылдын той-томалагы кокпарсыз, күрессіз өткен бе? Сондай жиын тойларда кішкентай Кажымукан да күреске қатысып, өз қатарын былай қойып, ересек жігіттердің өзін жығып кете беретіндіктен "бала балуан" атанады. Алайда оның алып күштің иесі ретінде алғаш танылуы О.Масляков деген орыс саудагерінің үйінде жалшылықта жүрген кезінен басталады. Бірде боранды күні даладан шөп алып келе жатканда шанасы карға тіреліп, аты тарта алмай тұрып қалады. Шанадан каргып тускен Кажымукан атына комектеспек болып, шананын артынан бар күшімен итеріп калғанда, шана сырғып кетіп, болдырган ат астында қалып, өледі. Басқа амалы қалмаған ол атынын денесін шөптің үстіне тастап, өзі ат орнына жегіліп, шананы калаға сүйреп әкеледі. Оның осы тірлігі кала тұрғындарының арасына аңыз болып тарайды, Қажымуканның балуандык жолы Омбы қаласында өткен балуандар чемпионатында орыстың атағы жер жарған тәжірибелі балуаны Иван Злобинмен кездесуінен басталады. Будан кейін ол Петербургтегі бүкіл Ресейге “Ваня аған" деген атпен танылган Иван Лебедевтің балуандар мектебінде тәрбиеленеді. Осында цирк ойындарын көрсетуге машықтанады. 1908 жылы күрестен әлем чемпионы Георг Лурихтін ұйымдастыруымен Ресейдің ірі калаларында өткен чемпионаттарға қатысып, "Ямогата Муханура" деген атпен аренаға шығады. Бұдан кейін де ол бірнеше калаларда болып, бірнеше рет жеңіс тұғырына көтеріледі. Оңтүстік Американын калаларын аралайды, Варшавада өткен дүниежүзілік чемпионатта кіші алтын медальмен марапатталады. Чемпион ретінде әлемнің бірталай ірі қалаларында болып өнер көрсетеді. Түрік еліне барган сапарында түрік жүрты белдескен балуандардың бәрін жыққан қайратына риза болып, оған "Қажы" деген атак береді. Бурын оның азан шақырып қойған аты Мұқан болса, енді ол Қажы Мұкан аталады. Балуанның осы аты бүкіл өміріне қалады. 1913 жылы Троицк қаласында халықаралық ең ірі чемпионат өтеді. Қажымұқан осы чемпионатта он сегіз балуанмен күресіп, соның бәрін де жығады. Билікке большевиктер келіп, Алашорда өкіметін құлатып, басшыларын қуғындай бастаған тұста Қажымұқан да қуғынға түседі. Жергілікті жердің белсенділерінің кысымына шыдамаған ол оңтүстікке қоныс аударады. Концовку сами придумайте.