(1710/15-1757 шақты ) Касаболатулы баян - қазақ халығының тәуелсiздiк үшiн күресуiне өз өмiр арнаған ер батырлардың бiрi. Батылдық, тапқырлыққа ханмен әсiресе Абылайды әспеттеймiз. Ол бұл джунгарамимен айқастағы ол айқындалған сапаларға баян батырлар шақырды.Батырдың баян туралы Хабар-ошар баян, ақындық шығармаларда, Ш.Уәлиханова еңбектегi М.Жұмабаева батырды дастандарында кездеседi. Баянның тарихи мәлiметтерiнде айбынды, ақылды адам сияқты бейнеленедi. Жыршы Умбетеялардың дастандарындағы және Татикара мақтаған халық қорғаған қазақ батыр айқындалған ерлiк. Бөгенбайдың өлiмi туралы қиын жағдайды Абылай қатынас Умбетеяны дастанда көп қаhармандар атанады, соның iшiнде. Бұл дастаннан баян кiм батырлар ол сол халықтың ту және абыройын ерше соғыса түсiрiп алуға бермеген хан Абылай арқа сүйейтiн бiр сол болғаны көруге болатын. Бұл туралы Татикараны дастанда да айтылады. XVIII ғасыры батырлары туралы Тарихи тартулары Ш.Уәлиханованы бабында жазылған орыс тiлiне баян батыр туралы Хабар-ошар ) барып тұр. Бұл жерде ол дасы хан Абылай баянды жоғары бағалайтынын көрсетiледi. Қытай жасақтарға қарсы уактiң тегi ханмен Абылаймен бiргеге қатыстыдан ұрысқа баяны батыр. Абылайдың әскерi қашан шегiндiре алды, баян, соғысуға жалғастыра оны әскери тапқырлықты айқындалып жапты. Шегiнудiң мүмкiндiк туғызып, ол хан әскерi құтқарды. Баян Ш.Уәлиханова сөздер бойынша жанашыр батыр Абылайлардың бiрi болды. Ол қалмақтар туу уагi және Керей отряды САРлар ағамен бiргемен басқарып әлденеше қарсы шығады. САРлар және баянның жорықтардың бiрлерiнде қаза тапты. Ш.Уәлиханов халық тартуларындағы ағалардың аттары бiрге атанатынын жазады: САР, баян. Сұраққа: «Батырлардан кiм сiз үш жүздiк ерекше қадырлеңiз, хан Абылай САРлар және баянның ағалардың аттарын атады. «- Егер Басентиин Малайсары байлық, ерлiк, ұнамдар айырса, онда баянның Уагi амалшыл ақыл, ерлiк, батылдықтар айырады,- деп. Шоқанның мәлiметтерi бойынша және сияқты халықпен және хан сүйiктi баяны болғанын көремiз.
Какой книги