1-тапсырма. Мотілді оқылдар. Күні бойы ойнаған Ербол үйге ымырт уақытында келді. Шаршағаны
соншалық кешкі асқа да қарамай, төсегіне қүлай кетті. Сол күні ол
шым-шытырық, бірақ қызық түс көрді.
Аулада достарымен ойнап жүрген Ерболды анасы үйге шақырғандай
болды. Үйіне келсе, анасы жоқ. Анасының орнына үйде көздері шы-
Hыдай үлкен, қол-аяқтары шидей жіңішке, бастары қазандай үлкен,
бойлары бір тұтам жат ғаламшарлықтар жүр екен.
Ештеңені түсінбеген Ербол таңырқаған кейіппен:
Сендер кімсіңдер? – деді.
— Қорықпа, біз саған жамандық жасамаймыз. Біз сенің өскенде
ғарышкер болғың келетінін жақсы білеміз. Сол себепті саган көмектесу
үшін ғарыш кеңістігінен келдік, – дейді.
Ербол бір сәтке де ойланбай, кат ғаламшарлықтармен ғарыш
кеңістігіне сапар шегеді. Құстай ұшқан зымыран ғарыш кеңістігіне
келіп қонды. Ғарыш кеңістігі өте әсем. Ербол жан-жагына таңырқай,
қызыға, байыппен қарап келе жатты.
Жат ғаламшарлықтар Ерболды бірінші Жер серігі – Айға апарды.
Олар Ерболға Айдың Жер серігі екенін және жерді айнала қозғала-
тынын, сол айналған уақыт 28 күн, яғни 1 айға тең болатынын түсін-
діріп жатты. Енді олар Ерболга басқа да ғаламшарларды көрсетті.
Ең үлкен ғаламшар Юпитер екенін Ербол
кітаптан оқыған. Ал оларды жақыннан көру
Түсіндірме
сөздік
ол үшін өте қызық болды.
Ал енді қайтатын кез жетті. Саған саяхат
Ымырт – күн батқаннан
ұнады ма? – деп сұрады жат ғаламшарлықтар, оның қызылы тарқағанға
- Әрине, бул мен үшін естен кетпес сәт болды. дейінгі аралық ақшам мез-
гілі
- Біздің саған деген сыйлығымыз бар.
Шым-шытырық – бей-
Бүл қораптың ішінде кішкене тетікше бар.
берекет, шытырман.
Бүл тетікшені бір рет бассаң, сенің өмірінді
Жат – бөтен, бөгде, басқа
қас-қағым сәтте өзгертеді, деп сыйлықты
(адам).
ұсынды.
185
Тұрақты тіркес — сөздердің орны әбден қалыптасқан және құрамындағы сөздерден мүлдем басқа мағына беретін тіркес.
ит өлген жер — алыс
тайға таңба басқандай — анық
Тілді үйіреді — тәтті
көз шырымын алу — ұйықтау
Ағама жеңгем сай, апама жездем сай — мінез қылығы үйлес
Ағынан жарылды — ештеңені жасырмай, бар шындығын айтты
Ажал оғы атылды — мерт болды
Ажары кірді — көріктенді
Аузы алты қарыс — қаһарлы
Азуын айға білеген — батыл
Айдар тақты — әйгілі қылды
Айдарынан жел еседі — рахат өмір
Айды аспанға бір шығарды — аты шықты
Айдың күні аманда — аман есенде
аймандай қылды — әшкереленді, ұятқа қалды
Айна қатесі жоқ(айна қатесіз) — діл, тура
Айтаққа ерді — өсекке ерді
Айтқан сөз құлағынан ағып кетеді — естімейді, ұқпайды
Айы оңынан туды — жолы болды
Айызы қанды — көңілі жай тапты
Ақ ауыз қыды — алдап соқты
Айылын жимау — жасқанбау, сескенбеу
Ақ жарқын — ашық көңіл
Ақиық — айрықша асыл
Ақ киізге көтерді — хан сайлады
Ақ саусақ — еріншек
Ақыл (ой) таразысына салды — дұрыстап ойланды
Ақыл қосты — кеңес берді
Ақылға салды — ойланды
Ақысын жеу — еңбегінің ақысын бермеу / біреудің еңбегін пайдаланды
Алаауыз — бірлік жоқ
Ала болды — араздасты
Ала көзімен атты — жек көрді