сделать задание по казахскому Оқушының аты-жөні: Бөлім «Қазақстанның айтыс өнері мен сөз мәдениеті"
Оқу мақсаты
8.3.2.1 Публицистикалық стипьлін (мақала, интервью, қысқа очерк,
жолшаулар) тілдік ерекшеліктері арқылы мәтіндердің жанрын анық ну
8.4.1.1 Мәтіндердін жанрлық және стильдік сақтап,
шағын мақала, пікір, интервью жазу
Бағалау критерийі
Білім Матіндегі (мақала, интернью, қысқа очерк, жолдаулар) жанрға
қатысты ерекшелікті аныктайды Шағын мақала, пікір, интервью жазуда жанрлық және стильдік
ерекшелігін сақтайды
Ойлаудандыларының деңгені
Қолдану
Орындаууақыты
15 20 минут
Тапсырма Мәтіндерді оқып, жанрлық ерекшеліктеріне талдау з.
Бабаларымыз ежелден «Өнер алды - қызыл тіл» деп сөз енетін аса жоғары бағалаған. Ақындар сез сайысы кезінде жеңіске жетудін жолын іздеп, нақты дәлелдер келтіріп, созбен жеңген.
Айтыста ақындардын импрозизашиясы, логикасы мен анық байқалуы таныс. Сөз өнерінің, образды, керкем ойлардың көрінісін айтыс өлеңдерінен көремі3.
Ақындар тіліндегі көркем дарының бірі - мақал-мәтелдер. Мақа, і-мәтелдердің копшілігі игі қасиеттерге үндеу, уағыздау сипатында болады. Макал-мәтелдердің ерекшелігі - мазмұны терен, аз сөзбен көп мағына береді және көпшілігі сити тез сақталады. Айтыс өлеңдеріндегі мақал-мәтелдер тілдің эстетикалық кызметін күшейтіп, өлең сөзді әсерлі стеді. Ал қанатты сөздер мен мақал-мәтелдер әдеби тілімізді коскан айтыс ақындарының үлесі скендігін көрсетеді.
L. Мәтіннің жанры
2. Мәтіннің жанрына тән 2 ерекшелікті белгіленіз.
A) кіріспе, негізгі, қорытынды бөлімдер қамтылады
B) маселе талқыланып, автор көзкарасы жазылады
C) көтерілген мәселе диалог түрінде жазылады
D) шығарманың тіл ерекшелігі, көркем тәсілдері жазылады
E) окигаларды, талдап-бағалайды, түсіндіреді
3. Өзіңіз таңдаған айтыскер ақынның бірімен сұхбат мәтінін жазыңыз.
Менің анам --Сенің анаң қандай адам? --Менің анам, мен үшін ең асыл, ардақты жан.Менің анамның жаны ерекше нәзік ,анам аса сезімтал жан.Анамның көздері әрқашанда күлімсіреп тұрады. --Сенің анаң қайда жұмыс істейді? --Менің анам мектепте бастауыш сыныптарына сабақ береді. Менің анам еңбеқкор адам. --Сен анаңа көмектесесін бе? --Мен анамды сыйлаймын, анама көмектесемін --Ал сенің анаң қандай адам.? --Менің де анам ардақты мейірімді жан.Менің анамның жүрегі уайымшыл нәзік.Анам менің қамқоршым, ақылшым, бақытым. --Сенің анаң қайда жұмыс істейді? --Менің анам дәрігер.Менің анам қайратты жан.Мен өзімнің анамды жақсы көремін ,сыйлаймын,- --Досым, біз ең бақытты баламыз. Біздің асыл, да ардақты аналарымыз бар.Анасы бар адамдр ең бақытты
Мен өте жақсы көремін болып тұратынына жазда. Ыстық көшелер, аулаларын, көп қабатты үйлердің мәңгі қайда-онда адамдар – бұл барлық сонымен қатар әуелде қашып кете алшақ. Сондықтан, мұны ең ұзын жылы демалыс өткіземін табиғатта, ауылда.
Әдетте таңертең мектеп күндері мені көтере төсек. Бірақ каникулда ауылда жиі үшін мен кездестіруге поднимающееся-орманның күн. Табиғат жанданады. Балабақшада ән таңғы құс, ал түнгі тұман біртіндеп тартылып жатыр және жасыру бойынша оврагам бірінші сәулесінің, таң. Енді уақыт Қарақат – жидек нәзік. Осылай дейді менің әжем. Бұл жидек қылып салынған үйлерді көрді жинау керек, тек қана қолмен, ешбір "комбайн" және басқа да құрылғылар. Сонда келесі жылы бұл жерде астық шығымы жақсы, бұрынғы. Бұл тәсіл әдетте біз әрқашанда сақтаймыз және орман іспеттес алғысын білдіреді - өйткені біздің барланған біз ешқашан ораламыз құр.
Сүйемін жазғы найзағай. Кезде кейін ыстық күн көкжиек кенеттен Кезде салқын жел раскачивает ағаштар мен дқолданысқа грома. Ал содан кейін пыльную жолға түседі бірінші тамшылары, көптен күткен жаңбыр. Найзағай жақсы көремін әнді шатырда старенького бабушкиного. Сүйемін, жауын-барабанил бойынша қаңылтыр төбесінде, ал жайылмалардың грома подрагивала жер.Ал содан кейін басталады кеш, мен ораламын үй бабушке – ол сөзсіз қазірдің өзінде дайындады кешкі ас ерекше нәрсе. Терезе бақшасы айқара ашық настежь. Аспанда жағылады алғашқы жұлдыз, малшылар гонят жайылымда жүрген сиыр-арасында қалың жапырақтарды ашады, өз кешкі әнін бұлбұл.
--Сенің анаң қандай адам?
--Менің анам, мен үшін ең асыл, ардақты жан.Менің анамның жаны ерекше нәзік ,анам аса сезімтал жан.Анамның көздері әрқашанда күлімсіреп тұрады.
--Сенің анаң қайда жұмыс істейді?
--Менің анам мектепте бастауыш сыныптарына сабақ береді.
Менің анам еңбеқкор адам.
--Сен анаңа көмектесесін бе?
--Мен анамды сыйлаймын, анама көмектесемін
--Ал сенің анаң қандай адам.?
--Менің де анам ардақты мейірімді жан.Менің анамның жүрегі уайымшыл нәзік.Анам менің қамқоршым, ақылшым, бақытым.
--Сенің анаң қайда жұмыс істейді?
--Менің анам дәрігер.Менің анам қайратты жан.Мен өзімнің анамды жақсы көремін ,сыйлаймын,-
--Досым, біз ең бақытты баламыз. Біздің асыл, да ардақты аналарымыз бар.Анасы бар адамдр ең бақытты