Әнші құм
Қазақстанның кең байтақ дархан даласы әлі күнге дейін толық зерттелмеген, сыры ашылмаған құпияларға толы. Кең байтақ жеріміздің аумағында табиғаттың көз тартар небір құбылыстары мен қайталанбас өзіне тән ерекшеліктері бар. Солардың бірі «әнші құм» (кейбір деректерде Айғай құм) – Алматы облысы Кербұлақ ауданы жеріндегі Іле өзенінің аңғарын бойлай орналасқан Үлкен Қалқан тауы және Кіші Қалқан тауы етегіндегі құмды төбе, Алматы қаласынан 250 шақырым қашықтықта орналасқан. Биіктігі 150 м-дей, ұзындығы 8 км, ені 3 км-ге дейін жетеді. Қалқан тауларынан соғатын желдің бағыты үнемі өзгеріп отыруы нәтижесінде құм түйіршіктері електеніп, бірегей құм қо тұратын төбеге айналған.
«Алтынемел» мемлекеттік ұлттық табиғи паркі «Айғай құм немесе Әнші құм» атты құмды төбені өз қамқорлығына алған. Кейбір деректерге сүйенсек, «Алтынемел» ұлттық қорығы кезінде Шоқан Уәлихановтың Қашқарияға сапарында пана болған деседі.
Ал енді бұл өңір неліктен «әнші құм» атанып кетті екен? Осыған тоқталып көрейік. Бұл құмның бір ерекшелігі – құрғақ күндері әуенді дыбыстар шығарады. Оның әуені бірнеше шақырымдарға жайылып, алыстан да естіліп тұрады.
Кейбір пікірлерге сүйенсек, құмның ұсақ бөлшектері бір-біріне үйкелген кезде осындай әуенді дыбыстар шығады екен: жеңіл самал жел шиқылдаған дыбыстар шығарса, қатты жел орган дыбысына ұқсас әуен шығарады. Алайда, желсіз күнде де құмның әуенін тыңдауға болады. Осы сиқырына байланысты, құм жайында көптеген аңыздар пайда болған. Құмның тағы бір ерекшелігі – ол басқа құмдар сияқты орнын ауыстырып, көшіп жүрмейді, керісінше, мыңдаған жылдар бойы Алтынемел аумағында, бір орында тұр.
Осындай табиғи ерекшелік әлемнің басқа жерінде жоқ деп айтсақ та болатын шығар. Тіпті кезінде Ұлы Жібек жолы бойында орналасқан бұл табиғат ескерткішіне жолаушылар әдейілеп ат басын бұрған деседі.
Сөз анасы – құлақ.
Бір ауыз сөзбен ешбір күн шалмас қараңғылыққа сәуле шашуға болады. Бір ауыз сөзбен жазылмас деген жан жарасын жазуға да болады. Бір ауыз сөзбен өлтіруге де болады.Ежелден-ақ қазақ елі сөздің қадірін біліп,жоғары қойған.Артындағы жас өрендерге «ойнап сөйлесең де, ойлап сөйле» деп тәрбие берген.Алайда,бұл қастерлі екен деп жөн-жосықсыз сөйлей беруге де болмайды.Дана халқымыз:“Көзі жоқ, құлағы саудың – ақылы толады,құлағы жоқ, көзі саудың – ақылы солады” деп бекер айтып кетпеген.Сөйлеместен бұрын ести алуың керек.Өзгелер айтқан сөзге құлақ түріп,сараптан өткізуің қажет.Керектісін тіпті жадыңа сақтап ал.Осылайша зейін салып тыңдау арқылы ғана сен өзгелерге өзіңді ұйып тыңдаттыра аласың.Кешегі қазақтың ұлы ақыны Абай Құнанбайұлы да туа сала сөз кемеңгері болмады.Жастайынан әже мен ана,ел аузынан небір қисса,дастандарды, аңыз-әңгімелерді тыңдап өсті емес пе?
“Адам құрсағынан арықтамайды,
құлағынан арықтайды” деген бір-екі ауыз сөзде де зор мән бар.Адам өз құлағы арқылы таңғажайып жылы,әсем сөздерді ғана емес,лас,дөрекі,жүрекке тиер сөздерді де естиді.Міне,мақалдың ойы осында.Құлағыңды ақпа құлақ етпе,онымен тұрпайы сөздерді тыңдама.Одан да жылы-жылы сөздер тыңдап, рухани азық ал,гүлден.
Объяснение:
