Тұмар(тамирис)(грек. Τόμυρίς, көне парс. Tahm-Rayiš, көне иран.: Tahmirih — "Батыл") (ж.ж.с.д. 570-520) — күнгей түркі сақ халықтарының байырғы заманда ел билеген атақты әйел патшаларының бірі, массагет халқының байырғы заманда ел билеген атақты ханшайымы. Себебі грек жазбаларында оның елін "массагет" деп атайды. Тұмар ханша есімінің тарихқа еніп әлемге танылуы - Ахемен әулетінен шыққан, "төрт құбыланың тұтас билеушісі" атанған парсының әйгілі патшасы Кирдің (ж.ж.с.д. 558-530.) Орта Азияға басқыншылық жорықпен келген "жеңілуді білмейді" деп дәріптелген әскерін ашық шайқаста тас-талқанын шығарып жеңуімен тікелей байланысты.
Биік шың, шырша — таулардың көркі, байлығы,
Ұмытар мұнда келгендер мұң мен қайғыны.
Делебең қозып тұрасың елтіп бұл жерде
Жарқырап жатқан шақырып мұздың айдыны.
(Ақұштап Бақтыгереева, «Медеу»)
Тарих қойнауына көз жүгіртсек, «Медеу» мұз айдыны 1972 жылы бой көтеріпті. 1970 жылы 6 қаңтарда КСРО Министрлер Кеңесінің арнайы қаулысымен Алматыда мұз айдынның құрылыс жұмыстары басталды. Небәрі екі жылдың ішінде салынып біткен «Медеу» 1972 жылы 28 желтоқсанда пайдалануға берілді. «Медеудің» бас архитекторы — Владимир Кацев.