Ибраһим Құнанбаев 1845 жылы 10 тамызда Семей қаласында (ол кезде - Семей) жергілікті дворяндарға тиесілі үлкен байдың отбасында дүниеге келген. Атасы мен атасы олардың отбасында билеуші және төреші ретінде үстем болды. Абай лақап аты «мұқият» немесе «сақ» дегенді білдіреді, жас Ибраһим әжесінен алды.
Абай Құнанбаев бала кезінде үйден білім алған. Осыдан кейін ол бір мезгілде олар шығыс тілдерін оқытатын медреседе және орыс мектебінде оқыды. Сол кезеңде ол шығыстың ақын -ғалымдарымен ғана емес, орыс жазушыларының шығармашылығымен және Батыс Еуропа әдебиетімен де танысты. Оқу кезеңінің соңында Абай өзінің алғашқы өлеңдерін жазды.
Дәстүр бойынша, Абай ру басына айналуы керек еді, бірақ 28 жасында ол өзін-өзі тәрбиелеуге ұмтылды. Абай үшін маңызды оқиға Семейде жазасын өтеп жатқан саяси жер аударылғандармен байланыс болды. Абай Құнанбаевтың орыс және еуропалық мәдениеттің қазақтар арасында таралуына үлес қосқаны белгілі.
1880 жылдары. Абай Құнанбаевтың өлеңдері пайда болады. Ол И.А. Крылова, А.С. Пушкин, Иоганн Гете және Джордж Байрон. Сонымен, 1780 жылы Гете өзінің «Саяхатшының түнгі әнін» жазды, оны 60 жылдан кейін Лермонтов аударды. Бұл өлеңді Абай Құнанбаев қазақ тіліне аударды, содан кейін ол «Қараңғы түнде таулар ұйықтайды» халық әніне айналды
Ал қысқасы, Абай Құнанбаев - ақын
Даналықтың алтын кілті - ата-бабаларымыз. Ата жолын жалғап келе жатқан бүгінгі күнгі ақсақал аталарымыз бен ақ жаулықты әжелеріміз. Ата-әжелеріміз туралы жүрек жарды ойыммен бөліскім келіп отыр.
Қария деген сөз елдің басы болу, ақылын айтар дана болу, ел төрінде құрметке бөлену, ас бергенде немерелерінің үлесін бөлер қамқоршысы. Шаңырақтың шаттығын сақтап, бірлігін бекем етуге ақылып айтар елі мен жерінің кеңесшісі. Қазақтың әр отбасында арқа тұтар ата-әжелері бар. Олардың әрбір айтқан гауһар тасқа бергісіз ақылдары жас ұрпақтың өсіп-өркендеуіне өте мол үлесін тигізеді.
Ата-әжесі бар үйдің балалары да өзгеден ерек, ортасындағы ерекшелігі қариялардың ыстық алақанынан дәм татып, жауһар сөздерін саналарына сіңіріп өскендігі білінеді. Ата дәстүр салтымыздан таймай, ескі ғұрыптармен немерелерін нағыз қазақтың салтын сақтар бабалардың жолыменен жүретін өр рухты қазақты тәрбиелеп өсіреді. Сондықтан да болар, қарты бар үйден қазахилықтың иісі ұрып тұрады.