1-тапсырма. Мәтінді мұқият тыңда. Мәтінде төменде берілген суреттерге қатысты қандай ақпараттар бар? Кестеге жаз. Ғарыш әлеміне жұлдыздар мен Галактикалар, олардың аралағындағы бос кеңістіктер, түрлі сәулелер мен газ шоғырлары және шаң-тозаңдар жатады. Жұлдыздар – айналаға жылу мен сәуле шашып тұратын аспан денелері. Олар Жерден өте алыс орналасқандықтан, бізге жылтыраған кішкентай ноқат болып көрінеді. Кейбір жұлдыздар Күннен ондаған, тіпті жүздеген есе үлкен. Аспан әлемінен жай көзбен қарағанның өзінде 5000-ға жуық жұлдызды көруге болады. Ал күшті телескоппен миллиардтаған жұлдызды көруге болады. Адамдар жұлдызды аспанды жұлдыздар тобы- шоқжұлдыздарға топтастырады. Әр шоқжұлдызға ат берілген. Олардың бірі- Жетіқарақшы шоқжұлдызы. Ол шөмішке ұқсайтындықтан, Үлкеншөміш деп те аталады. Кіші Жетіқарақшының пішіні де шөміш секілді. Бұл шоқжұлдыздардың ішінднгі ең жарығы- Темірқазық. Саяхатшылар мен теңізшілер осы жұлдыз арқылы бағыт-бағдарларын анықтаған. Солтүстік полюс жақта орналасқандықтан, Темірқазыққа қарап солтүстікті табады.
НАД
1.Өзге елде сұлтан болғанша,
Өз еліңде ұлтан бол!
Перевод:
В родной долине
Лучше прахом быть
Чем на чужбине
Падишахом быть.
2.Ит тойған жеріне
Ер туған жеріне.
Перевод:
Тянет пса туда,где он кормился,
Молодца туда, где он родился.
3. Әкесі өлгенді де естіртеді.
Перевод:
Что погиб отец,и эту весть
Сыну кто-то вынужден принесть.
4. Шабан үйрек бұрын ұшады.
Перевод:
Утка,что хромая
Позади идёт,
Ранее,чем стая,
Пустится в полёт
5.Мал да иесіне ұқсайды.
Перевод:
Порою походит скот
На тех,кто его пасёт.
6.Шын жыласа,соқыр көзден де жас шығады.
Перевод:
Хоть и не зрячи у тебя глаза,
Плачь от души,и потечёт слеза.
7.Өгізге туған күн баспаққа да туады.
Перевод:
Участь,что волу дана,
И телёнку суждена.
8. Кәрі келсе-асқа
Жас келе-іске.
Перевод:
Седой пришёл-так пусть садится и ест.
А молодой пришёл-работа есть.
9.Таудай талап бергенше,
Бармақтай бақ берсін.
Перевод:
Чем желанье с гору,пусть нам бог
Счастье даст,хотя бы с ноготок.
10. Сасқан үйрек артымен сүңгиді.
Перевод:
В тот миг,когда опасность рядом
И утка в пруд ныряет задом.
11. Қайтқан малда қайыр бар.
Перевод:
Почитай,что твой доход-
Найденный после пропажи скот.
12. Тәуекел түбі-желқайық
Өтесің де кетесің.
Перевод:
К кому благоволит властитель,тот
И по суху на лодке проплывёт.
13. Бергенге бесеу де көп
Алғанға алтау да аз.
Перевод:
Пять -много кажется дающему.
Шесть- мало кажется берущему.
14. Алтын көрсе,періште жолдан таяды.
Перевод:
При виде злата и пророк
Собьётся с праведных дорог.
15. Есек жүгі жеңілдеген сайын жатаған келеді.
Перевод:
Оттого что вьюк не столь тяжёл
Стал ещё ленивее осёл.
16.Торғайдан қорыққан егін екпес.
Перевод:
Кто воробьёв боится
Тот не взрастит пшеницы.
17. Ұяда не көрсең,ұшқанда соны аласың.
Перевод:
Чем кормили птенца в родном гнезде,
То и ловит птенец потом везде.