Мәтінді мұқият оқып, негізгі мәселені анықтаңыз. Автордың козқарасын ажыратып, өз пікіріңізді білдіріңіз.
Бал ашамын деп бәлеге калган...
Дастарқан басында согыс жайында әңгіме қозгалды. Әркім әртүрлі
естіген оқиғаларын айтып жатты. Кенет төрде отырған бір ақсақал:
Мен сендерге бір әңгіме айтайын, – деді. Бәріміз әлгі кісіге қарап
елең еттік. Бүл өзі бұрын-соңды айта қоймаған сырым еді, – деп
жазгады ол сөзін.
Қазір соғыстың аяқталғанына да пәленбай жыл өтті
ғой. Сондықтан бізді ешкім тергеп, қудалай қоймас...
...Бұрынғы Ворошилов колхозынан бес жігіт бірге әскерге аттандык.
Алдымен аудаша, сонан соң облысқа апарды. Облыс орталығынан
эшелонға отырғызып батыс жакка алып бара жатты. Бүгінгідей белек-
бөлек жатар орны бар вагон қайда?! Кинода корсетіп жүргендей агаш
вагон. Пойыз да жай жүреді. Әр станцияға тоқтап, су аламыз. Берген
Тамағын таллажау кыламыз. Екі-үш күннен кейін пойыздан кісі жалығады
екен. Арамызда бізден ересектеу, әр нәрседен хабары бар, қағылез
Әбдібек деген жігіт болды. Ішіміз пысқаны сондай бір кезде әлгі
Әбдібекке:
— Сен бал ашшы, совет жеңе ме екен, неміс жеңе ме екен? – дедік.
Әбдібек құмалақты шашып кеп жіберіп:
— Жаудың беті қатты. Күші басым. Біздің жеңуіміз киын болады-ау! -
деді.
Кешке бәрімізді вагон-пітабқа шақырды. Болған оқиғаны айна-қатесіз
біреу жеткізігі, «Мұны сендерге кім үйретті? Here совет әскерінің
жеңетініне күдік келтіресіндер? Араларында жаудың тыңшысы бар
шығар?» деп, ал тергеудің астына алсын келіш. Орысша да жеңді
білмейміз гой. Сұрақтың бiрiп түсінсек бірін түсінбейміз. «Солай құмалақ
аштырганымыз рас», - деп мойындаудан басқа амал қалмады. Содан не
керек, «Совет елінің неміс фашистерін жеңетініне күмән келтіріп,
жауынгерлердің арасына іріткі салып жүр», - деген айып тағып, Әбдібекті
вагоннан түсіріп алып қалды. Қалғандарымыз да майданға жеткенше
козге түрткі болып, қатаң бақылауға алындық. Артынан естідік, Әбдібек
байгүсты әскери трибуналдың үкімімен соттап жіберіпті. Сол күні
қайтады.
Тапсырма. Мәтіннен акпаратты іріктей отырып жинақы мәтін
жазыныз (70-80 сөз)
КАЗАХСКИЙ
Әлемде климаттың өзгеруі қоршаған ортаны ластаудан туып жатыр. Өндіріс ошақтары
(қоршаған ортаны ластауда, #lahaндық нылынудың әсерінен Жердегі aya райы өзгеріп, қатты
дауылдар, күшті су тасқындары, құрғақшылық болып жатыр. ғалымдар болашақта мұчдай
апаттар жиі болуы мүмкін екенін ескертеді.
Ғалымдардың болжауынша, су тасқынынан, әсіресе Онтүстін -Шығыс Азия елдері қатты
зардап шегу мүмкін. Ол - Бангкок, Шанхай, Гуанчжоу. Хошимин жане Янган қалалары.
Бүгінде Қытай, Солтүстік Корея мен Оңтүстік Кореяда су тасқыны көбеюде.
Ғалымдар климаттың өзгерун ормандардың оталуымен де байланыстырады. Қазір
әлемде ағаштары көптеп оталуда. Өндіріс үшін Намаз талдары оталып жатыр. Ормандардың.
оталуы құрғақшылық тудыруда. 2005 жылы құрғақшылықтан өзендер неeyin, орманның 30
пайызы қураған. Бұл - соңғы 60 жылдағы ең улкен апаттың бірі. ғалымдар кұрғаңшылықты
Атлант мұхиты суының температурасы мен байланыстырады. Мұхит суының қызуы Жер безіндегі
ылғалға әсер етеді екен.
Жауын аз болғандықтан, жердің құнарлы қабаты желмен ұшып кетеді. Одан нейін құм
мен топырақтан дауыл болады. 2003 жылы Еуропада жазу өте ыстың болған. Ғалымдар оны
Сирек нездесетін құбылыс ретінде бағалаған. Мұндай құбылыс 200 нылда бір рет болады екен,
Алайда ғалымдар болашақта жазда екі есе ыстық болуы мүмнін ененін айтады. 2040 жылы
әрбір енінші жаз осылай ыстық болады екен.
Полян ғалымдары өмұздықтардың азаюы мен су температурасының көтерілуі aya
айналымын өзгерткен» деген болам айтады. Зор куаты бар су ауаны жылытып, ол жоғары
көтеріледі. Қалыпты жағдайда солтүстік теңіздер мұз құрсанып, оған жол бермейтін.
Болашақта адамзатты не нүтіл тұрғаны белгісіз. Сондықтан табиғатпен санасу керек.
A. Турапбойұлынан «Егемен Қазақстан»1706 / 10000
РУССКИЙ
Изменение климата в мире происходит от загрязнения окружающей среды. Очаги производства
(при загрязнении окружающей среды ,под влиянием # лахаунского затопления изменялась погода на Земле, сильная
идет буря, сильные наводнения, засуха. в будущем ученые мұчдай
авария предупреждает, что может быть частым.
По прогнозам ученых, из-за наводнения, особенно на юге-страны Восточной Азии сильны
может быть поражения. Он-Бангкок, Шанхай, Гуанчжоу. Город Хошимин и Янган.
На сегодняшний день в Китае, Северной Корее и Южной Корее повышаются паводки.
Ученые связывают изменение климата с ликвидацией лесов. Сейчас
в мире растет большое количество деревьев. Для производства совершаются молитвы. Леса.
засуха вызывает засуху. В 2005 году из-за засухи реки пересыпались 30 рек.
процент сухостоя. Это одна из самых масштабных аварий за последние 60 лет. ученые кұрғаңшылықты
Атлантический океан связывает температуру и температуру воды. Температура океанской воды в железах Земли
это влияет на влажность.
Из-за небольших осадков, плодородный слой Земли летает ветром. Из нее нейлон песок
у меня будет ураган с почвы. В 2003 году в Европе было очень много книг. Ученые
Ценит как редкое явление. Это явление происходит один раз в 200 Нил,
Однако ученые говорят, что в будущем летом может быть вдвое жарко. В 2040 году
так будет жарко каждое второе лето.
Полянские ученые уменьшение мороженого и повышение температуры воды aya
- я думаю, что это не так. Вода с огромной мощностью нагревает воздух, он выше
поднимается. В нормальном состоянии северные моря обрушилась льда и не допускали ее.
Не известно, что в будущем человечество или нет. Поэтому нужно пересчитывать с природой.
A. Турапбойұлынан «Казахстанская Правда»