Қазақ ұлттық мәдениетінің ең байырғы, аса құнды салаларының бірі - қолөнері, оның ішінде ою өрнек болып табылады. Ою өрнектер әсемдікпен, сәнділіктің белгісі ғана емес, сонымен бірге халықтың арман- ойының, тілек мүддесінің нышаны, осы тұрғыдан алып қарағанда ою өрнектің мазмұндылық ерекшеліктері сан алуан. Бүгінгі ұрпақ өзінің ұлттық сезімдерін, өнерін жоғалтпауы қажет. Өнер адамға жақсы әсер ететін және оны тәрбиелейтін нәзік дүние.Оның құндылығы орасан зор. Сонау жазу-сызу шыға қоймаған ерте заманда адам өз ойын тасқа , сүйекке, ағашқа ойып, қашап түсіріп отырған. Қазіргі қолөнер саласындағы «сүйек ою өнері», «ағаш ою өнері» деген сөздер сол ерте заманда қалыптасқан ұғымдар. Қолөнердің сала-саласында кең қолданылып келген, өнердің өте көне әрі күрделі түрі- ою-өрнек өнері. Қазақтың қол тума сәндік өнерінің барлық түрлеріне де оюлар мен өрнектер алғашқы элемент ретінде қолданылады. Ою мен өрнек қолөнер бұйымдарының тұтынушылық және эстетикалық мәнін аша түседі. Сондықтан да қолөнер заттарының әр қайсысындағы оюлау мен өрнектеуге, әшекейлеуге жіті зер сала білу керек. Бір кезде тасқа, ағашқа , сүйекке түсірілген ою-таңбалар келе-келе киізге, алаша, кілем тағы басқа заттарға салынатын болған. Ол белгі таңбалар арқылы халық белгілі бір ұғым түсініктерді аңғартып, біліп отырған. Бұдан ою-өрнек белгі таңбалары өмір қажетінен туғанын байқауға болады. Мысалы, қазақ халқының ерте кезден бергі әдет-ғұрп салты бойынша, бөтен жерге, алыс ауылға күйеуге ұзатылған қыз баланың белгілі бір уақыттан кейін төркін жағына сәлемдеме жіберуі тиіс екен. Сәлемдемеде жас келіншек өзінің күйеуге шыққаннан кейінгі тұрмыс жағдайын ою-өрнекпен бейнелеп жіберуі шарт болған. Қазақтың ұлттық ою-өрнектері мен оның атаулары көп. Ою-өрнек тарихына ой жіберсек, көп мағлұмат аламыз, даму кезеңдерін байқаймыз, уақыт өткен сайын жетіле бергенін көреміз. Сонымен, ою-өрнек дегеніміз геометриялық және бейнелеу элементтерінің жүйелі ырғақпен қайталанып , үйлесімді құрылуы.
Менің анам – бұл ең жақсы адам. Маған ұнайды тек отыруға жақын, ол теледидар қарап, сезінуге, оның жылу. Ол тихонько гладит мені бастан – және бірден жақсы және тыныш. Осындай сәттер жиі қайталанып айтылды, мен әрқашан анама көмектесемін. Таңертең анам накрывает арналған үстел, біз позавтракать бүкіл отбасымен. Мен расставляю тәрелкелер, ал анам раскладывает тамақ. Біз асықпай таңғы ас ішіп жатырмыз, ал анам ыдыс жуады. Ол береді, оның маған, ал мен тез расставляю тәрелкелер орындары бойынша. Түскі көппәтерлі мектеп, разогреваю тамақ және накрываю арналған үстел. Барлық покушают, менің ыдыс-аяқ және расставляю оны орындары бойынша. Сосын мен айлық жалақысы қалай есептеледі, жарататын сабақтар мен убираю бөлмеде. Кешке үстел накрывает мама, ал мен жай ғана оқып кітап. Әр сенбі сайын біз бірге өткіземіз бас тазарту, стираем, ал кешкі ас дайындап нәрсе дәмді. Дерлік әр жексенбі сайын біз печем бәліш немесе жасаймыз печенье, ол қуана-қуана кушаем түсте. Мен үйреніп көмектесу ана ретінде түсінемін, бұл бір ол қиындықты еңсере алатынына. Әрине, менің үлкен көмек деп айта алмайсын, бірақ, ең болмағанда аздап менің анама оңай алады. Тек мен тым оны жақсы көремін, артық жүктемеу үшін артық өткізді.
Ата-аналарға Жаңа жылға сыйлық сатып алу – оңай әрі бір мезгілде қиын болып табылады. Ұсыныстардың көптігі соншалық, сыйлық таңдау қиын емес. Бірақ әркім ата-атаға арналған сыйлық ерекше, өз жүрек жылуының бөлшегі болғанын қалайды. Жаңа жылды сыйлықсыз елестетуге болмайды. Тосын сый мен тартулардың көбі балаларға келеді. Себебі, Аяз Атаның қапшығының өзі солардың тапсырыстарына толы болады Ал сол балалардың ата-әжесіне, өзіміздің ата-анамызға сыйлық таңдау өте қиын. Үлкен кісілердің көңіл-күйін көтеріп, жағдайын жақсарту үшін не сыйлау қажет? Қалыпты тiршiлiк ету үшiн адамның барлық дене мүшелеріне (соның ішінде миға) оттегі керек. Бiз белсенді қозғалып, спортпен шұғылданғанда, қан оттегіні ағза бойына жақсы таратады. Жүйелi жаттығулардың арқасында жасушаларды оттегімен және басқа қоректендiргiш заттармен қанықтыратын жаңа қан тамырлары пайда болады. Бірқалыпты дене жаттығулары егде адамдар үшiн өте пайдалы. Ата-ананаңызға хауызға абонемент сыйға тартыңыз немесе үй ауданы үлкен болса, үстел пинг-понгын алып беріңіз.Ғалымдар пинг-понгтың есте сақтау қабілетін жақсартуға көмектесетiнін дәлелдеген. Үстел теннисін ойнау кезінде жүрек-тамыр және тыныс жүйелерi үшiн пайдалы белсендi қозғалыстардан басқа, ми да үнемi жұмыс iстейдi, - ойыншы доптың ұшу бағытын ойша елестетеді, өзінің соғу стратегиясын ойында сақтайды және осы барлық ой бір секундтың мыңыншы бөлігінің ішінде қимылмен үйлестiріледi! Сонымен бiрге, пинг-понг добы өз алдына тамаша тренажер: оның қозғалыстарын қадағалай отырып, адам көз бұлшық еттерi мен тепе-теңдiк аппаратын жаттықтырады.
Қазақ ұлттық мәдениетінің ең байырғы, аса құнды салаларының бірі - қолөнері, оның ішінде ою өрнек болып табылады. Ою өрнектер әсемдікпен, сәнділіктің белгісі ғана емес, сонымен бірге халықтың арман- ойының, тілек мүддесінің нышаны, осы тұрғыдан алып қарағанда ою өрнектің мазмұндылық ерекшеліктері сан алуан. Бүгінгі ұрпақ өзінің ұлттық сезімдерін, өнерін жоғалтпауы қажет. Өнер адамға жақсы әсер ететін және оны тәрбиелейтін нәзік дүние.Оның құндылығы орасан зор. Сонау жазу-сызу шыға қоймаған ерте заманда адам өз ойын тасқа , сүйекке, ағашқа ойып, қашап түсіріп отырған. Қазіргі қолөнер саласындағы «сүйек ою өнері», «ағаш ою өнері» деген сөздер сол ерте заманда қалыптасқан ұғымдар. Қолөнердің сала-саласында кең қолданылып келген, өнердің өте көне әрі күрделі түрі- ою-өрнек өнері. Қазақтың қол тума сәндік өнерінің барлық түрлеріне де оюлар мен өрнектер алғашқы элемент ретінде қолданылады. Ою мен өрнек қолөнер бұйымдарының тұтынушылық және эстетикалық мәнін аша түседі. Сондықтан да қолөнер заттарының әр қайсысындағы оюлау мен өрнектеуге, әшекейлеуге жіті зер сала білу керек. Бір кезде тасқа, ағашқа , сүйекке түсірілген ою-таңбалар келе-келе киізге, алаша, кілем тағы басқа заттарға салынатын болған. Ол белгі таңбалар арқылы халық белгілі бір ұғым түсініктерді аңғартып, біліп отырған. Бұдан ою-өрнек белгі таңбалары өмір қажетінен туғанын байқауға болады. Мысалы, қазақ халқының ерте кезден бергі әдет-ғұрп салты бойынша, бөтен жерге, алыс ауылға күйеуге ұзатылған қыз баланың белгілі бір уақыттан кейін төркін жағына сәлемдеме жіберуі тиіс екен. Сәлемдемеде жас келіншек өзінің күйеуге шыққаннан кейінгі тұрмыс жағдайын ою-өрнекпен бейнелеп жіберуі шарт болған. Қазақтың ұлттық ою-өрнектері мен оның атаулары көп. Ою-өрнек тарихына ой жіберсек, көп мағлұмат аламыз, даму кезеңдерін байқаймыз, уақыт өткен сайын жетіле бергенін көреміз. Сонымен, ою-өрнек дегеніміз геометриялық және бейнелеу элементтерінің жүйелі ырғақпен қайталанып , үйлесімді құрылуы.
Объяснение: