Қазіргі заманғы қазақстан туралы, басты ұлттық символдардың бірі – алтын еске алмай ойлау мүмкін емес. алтын хх ғасырдың 70 жылдары еңбекшіқазақ ауданының есік қаласында табылған болатын. есік қаласының шет жағында осыдан 30 жыл бұрын, бұл күндері кеңінен танымал сақ қорғаны табылған. оның астында, шыршаның бөренелерімен қапталған мазарда, ағаш еденнің үстінде алтын тіліктер қадалған киім киген (алтын ) сақ жауынгерінің сүйегі жатқан. басына күн құдайының символындай қанатты аттар бейнеленген, әшекеймен безендірілген биік үшкір бөрік кигізілген. жерленген ң қаруы ұзын қылыш пен қысқа қанжардан тұратын. жауынгердің саз қтан жасалған құтыға құйылған қымыз, кесек-кесек ет салынған ағаш подностар, күміс пен қоладан жасалған қымбатты құтылар қойылған. табылған мола 40-тан астам қорғаннан тұратын және тарихтың көптеген құпияларын сақтаған үлкен мазардың оңтүстік шетіне орналасқан. антропологтардың анықтамасы бойынша есік қорғанында жерленген ң жасы 17-18-дерде және ол біздің эрамызға дейінгі іү ғасырдың аяғында өмір сүрген. ашық аспан астындағы «сақ қорғандары» мұражайында болу – осыдан мыңдаған жылдар бұрын ұлы дала өңірінде құрыла бастаған қазақ мемлекеттігінің бастамасымен танысу.
Жәндіктің бұл түрі жер бетінде қанша жас жасағанмен, анатомиялық өзгерістердің ауылынан қашық болып, "баяғы жартас - сол жартас" дегендей, жүз миллион жылғы күйінен еш ауытқымай тіршілік жасап келеді. Ғалымдардың пікіріне сүйенсек, олардың қаншама ғасырдың ширегінде өзгермей келуі - физикалық және қоғамдық жаңданудың әсерінен. Демек, құмырсқалар кез келген дүниені қорек көзіне айналдыру мен өндірісті жүргізіп кетудің жолдарын жетік меңгерген бірден-бір тіршілік иесі болып саналғаны. Олардың шындығында физикалық қуаты орасан болғаны соншалықты, өздерінен жүз есе үлкен затты еш қиналмай тасымалдай береді.
