Сократите текст, так чтобы его можно было пересказать Сәдібектің бағы
Күн ыстық. Өзенге шомылып келген балалар
сусын ішіп шөлдерін басқан соң, ауладағы
Түсіндірме сөздік
ағаштардың көлеңкесіне келіп отырды. Саясы
Сая – көлеңкелі
салқын! Сәлден соң ағаш басындағы жапырақтар-
салқын жер.
Тетелес - жас
ды сыбдырлатып жел соқты. Жан жадыратар мөлшері шама-
самал жел.
лас, қатар.
Ой, қандай тамаша!
деп, қуанды мейман
Мейман - қонақ.
бала.
Таяқтастам жер
жақын жер.
Оған неге таңданасың? – деді өзімен тетелес
нағашы ағасының ұлы Темірлан.
Желді айтам... Қатты ыстықтап едім...
Ағаштардың көлеңкесі ғой салқын әкелген.
Оның рас.
Сендерде ондай емес пе? Ағаш жоқ па?
Мәселе сонда ғой... Біздің үйдің маңайы жалаңаш, бір тал ағаш
жоқ.
Екпейсіңдер ме? Әлде су жоқ па?
Өзен таяқтастам жерде, үйдің қасында құдық та бар. Ағаш
өсіруге болады.
Жай тал емес, жеміс ағашын отырғызу керек.
Айтқаның жөн! Қай кезде еккен дұрыс?
Дұрысы, көктемде отырғызыңдар. Күнде қарап, суарып тұ-
рыңдар. Жеміс ағашы аялап күткенді қалайды.
Көшетті қайдан аламын?
Кетерде бір талдан алма, шие, қарақат, қызылқат ағаштарын
ала кет.
-
Қурап қалмай ма?
Жоқ, қурамайды. Сенің көкең «Нивамен» келеді ғой. Балапан
көшеттерді тамырымен қазып, қапқа салып, жақсылап байлаймыз.
Үстіне аздап су құямыз. Ауыл арасы үш-төрт сағаттық жер ғой,
ештеңе етпейді. Бара сала бірден отырғызыңдар. Бәлкім, қар жауып,
қыс түскенше ілігіп кетер.
23
Лексикалық талдау
Талдау реті:
Сөйлемді оқы, ондағы өзің қалаған сөздің қандай мағынаны білдіріп тұрғанын анықта.
Сол сөздің сөйлемде кандай мағынада жұмсалып тұрғанын анықта (тура ма, әлде ауыспалы ма)
Мүмкіндігіне қарай, сөздің синонимін, антонимін, омонимін тап
Сөздің қазақ тілі сөздік құрамының қай тармағына жататынын дәлелде.
Талдау үлгісі:
Аманның жылы сөздері ерекше әсер етті.
жылы — жағымды, мейірімге толы деген мағынада, ауыспалы мағынада.
жылы, шуақты, ыстық, мейірлі — синоним; жылы — суық — антоним:
жылы — жалпылама қолданылатын сөз.
Сөз мағыналарының шартты белгілері:
омоним O ←→ O
синоним O ≈ O
антоним O →← O