Өнер алды-қызыл тіл, кімнің мәтелі, білесің бе? Ия, білемін, Абай атамыз айтқан. Тіл туралы тағы не білесің? Тіл қаруы сөз, сөз қаруы -ой деген бар Өте жақсы мәтел екен, маған тағыда айтуыңды өтінемін. Абай атамыз енді бір мәтелінде тіл өнері дертпен тең,-деген екен Ал, енді маған түсіндірші, неге өнер алды қызыл тіл,- деген? Себебі, тіл арқылы біз сөзімізді, өз ойымызды өзгелерге жеткіземіз, сол сөз саптауымыздан біздің сөйлеу мәдениетіміз, жеткізген ойымыздан біліміз бағаланыды. Дұрыстап сөйлеу үлкен өнер, сол өнер тілден басталады. Міне, сондықтан өнер алды қызыл тіл дейміз.
Тянь-Шань тауы мен Жоңғар Алатауында мекендейді. Ол жерлерде тиісінше 200 және 300-дей аю тіршілік етеді. Бұл аңға тиетін негізгі қауіп – адамның тікелей аулауы және таулы аудандарды игеру барысында оны мекендейтін жерлерінен ығыстыру. Жоңғар Алатауында қорық ұйымдастырып, ал Алматы мен Ақсу-Жабағылы қорықтарында аюды қорғауды күшейту керек.
Қызыл қасқыр.
Қазақстанда Тянь-Шань мен Жетісу (Жоңғар) Алатауында кездеседі. Дене тұрқы 100 — 110 см, құйрығының ұзындығы 45 — 50 см. Құйрық жүні үлпілдек. Арқасы қызыл қоңыр, екі бүйірі солғын қызыл түсті. Қызыл қасқыр жаз айларында альпі және субальпі белдеулерінде 2500 — 4000 м биіктікте, таутеке мен арқар жайылатын жерлерде қоныс аударып тіршілік етеді. Баспана ретінде түрлі қуыстар мен басқа аңдардың тастап кеткен індерін пайдаланады. Көбеюі жөнінде деректер аз. Мысалы, Бейжің хайуанаттар паркінде қызыл қасқырдың қаңтар айында ұйығып, 60 күннен кейін көбіне 3 — 4 күшік туатыны анықталған. Көбею кезінде үйірімен (5 — 10, кейде 30) жүреді. Қызыл қасқыр — терісі бағалы аң. Саны өте аз, соңғы 40 жылда Қазақстанда қызыл қасқырдың кездескені туралы дерек жоқ. Қызыл Қасқыр Халықаралық табиғат қорғау одағы мен Қазақстанның “Қызыл кітабына” енгізілген.
но продолжи и все понел понел понел