Жылы жаққа ұшатын құстар
Жылы жаққа ұшатын құстарды "жыл құстары" деп атайды. Наурыз айында ұшып келіп, өніп-өсіп, қараша айында жылы жаққа ұшып кетеді. Енді солардың ішінде кейбіреулеріне тоқтала кетейік:
Аққу - жыл құсы. Қыс жылы кезде аққудың біраз тобы Каспий теңізінің солтүстік-шығыс жағалауында – Ақтау қаласының маңында қыстап шығады.
Аққуды қазақ халқы ежелден қастерлеп, бақыттың бастамасы, жақсылықтың жаршысы, пәктіктің, сұлулықтың белгісі деп есептейді әрі киелі құс төресі санап, оған ешуақытта оқ атпайды. Аққудың аталығын «сапар», балапанын «көгілдір», мойнын «сұңғақ» деп дәріптейді.
Сүңгуір үйрек – жыл құсы. Ұяларын тайыз суға, бөген не көл жағалауларына салады. Сәуір – мамыр айларында 5 – 14 жұмыртқа салып, оларды мекиені 4 аптадай басады. Балапаны 1,5 – 2 айда қанаттанып, өздігінен ұша алады. Сүңгуір үйрек су өсімдіктері және омыртқасыздармен қоректенеді.
Шағалалар да жыл құстары.Олар жақсы ұшып, жүзеді, бірақ суға сүңги алмайды. Қанаттары ұзын, аяқтары қысқа, аяқ саусақтарының арасы жарғақты. Шоғыр құрып тіршілік ететін түрлері де бар. Ұясын жерге, шың басына, судағы жартасқа шөптен жасайды. Ірі жәндіктермен, моллюскалармен, тышқан тәрізді кемірушілермен, балықтармен қоректенеді.
Сөз тіркестерінің мағынасы.
1.Туған жер-кіндік қаның тамған жер,ата-анаңмен балалық шағың өткен жер.Өзің өсіп өнген жер.
2.Шалқар көл-көлемі үлкен айдын көл.
3.Асқар тау-өте биік тау,айбынды,жаратылысы бөлек.
4.Ашық аспан-бұлтсыз аспан,күн жарқырап тұрған күн.
5.Ну орман-ағашы қалың өскен жер.
Тіркестерден сөйлем құрау.
1..Әр адамға туған жерінен артық жер жоқ.
2.Ол жерде шалқар көл бар.
3.Асқар таулар төменнен өте биік көрінеді.
4.Бүгін аспан ашық серуенге шығатын күн екен.
5.Саяхатшылар ну орманға кіріп көрінбей кетті.
аоигимарттолдлиимпрллльт