1-тапсырма. Берілген сөйлемдерге морфологиялық талдау жасаңыз. Ежелден қобыз аспабын кие дарыган адамдар ғана ойлай алған. Қобызда созылыңқы дыбыс болған соң, ән озгеріске ұшырайды. Қобыздың бізге белгілі арқобыз, қылқобыз, жезқобыз, сазген деген түрлері бар
Мысал ушин, "Ежелден қобыз аспабын кие дарыган адамдар ғана ойлай алған" сөйлемін алатын болаларымыз.
1. "Ежелден" - бұл сөйлемдің бас сөзі, ал сондай-ақ қайталау көзінен "жеңілік/тамда" функциясын орындайды.
2. "Қобыз" - бұл бірінші бөлігі дегеніміз. Бұл сөйлемге не сыйлықтарды танытатын, басқа сөздермен қосулудан бір тұрлы морфема/морфин кесірі.
3. "аспа" - бұл сөйлемді "қобыз" бөлігінен айырады, ол сөйлемнің бекіткен есімі дегеніміз.
4. "бын" - бұл "аспа" сөзімен "айырмас болып" байланыстырылған дыбыстық сөз. Бір сөйлемнің бөліктерінің арасына сайдаттап қосылатын сөз.
5. "кие" - бұл айырым дыбыс сөзі, ол сөйлемнің "аспа" бөлігінің белгілі бір айтысы.
6. "дарыган" - бұл сөйлемнің "кие" бөлігінің отбасы морфемасы, ол сөйлемдің кейбір елестендік ғана орындыларына нығайтады.
7. "адамдар" - бұл сөйлемнің соңғы бөлігі, оның бекіткен деңгейдегі сыйлық немесе есім түрі.
8. "ғана" - бұл ардинқы ауырмас болып саналған дыбыс сөз. Бұл сөйлемдегі "адамдар" бөлігін қазақша тек мол бөлігіне байқалай табак де-пасиндерге ғана қосатын.
9. "ойлай" - бұл сөйлемнің бекіткен деңгейдегі сыйлық немесе есім түрі, сол сөйлемдегі "адамдар" бөлігіне қандай сөйлемні "олар"-ға қосатын.
10. "алған" - бұл сөйлемнің "ойлай" бөлігінің отбасы морфемасы, ол сөйлемдегі "адамдар" бөлігінің "олар"-ға байланыстырылған дыбыс сөзі.
Содан кейін мысалда “бізге”, “арқобыз”, “қылқобыз”, “жезқобыз” және “сазген” сөздеріне жазылған түрлер белгілі арқобыз, қылқобыз, жезқобыз және сазген деген түрлерін танытады. Сондықтан олар мен ”кобыз" сөзіне дағдыланады.
Сондықтан, бұл сөйлемде осыптақтарда сөздерді айырады және бір-бірімен қандай саналадыларын көрсетеді. Толығырақ, сөйлемдің синтаксисі мен морфологиясының көмегімен мына дыбыстары дұрыс орындалады.