Ақсақ киік"- ертеден ауыздан ауызға таралып келе жатқан байғұс киіктің аянышты жолмен қаза болғаны жайындағы аңыз. Осы аңыздың Сәкен Сейфуллин жазған қысқаша үзіндісі бар:
Арқаның Бетпақ деген даласы бар, Бетпақ шөл, ойлы-қырлы панасы бар. Сол жерде ел жоқ, көл жоқ өсіп-өнген, Жәндіктің киік деген баласы бар...
Киікті қазақ және дейді бөкен, Бетпақты байғұс бөкен қылған мекен. Киікті атып аңшы өлтіргенде, Жазықсыз жан өлді деп ойлай ма екен...
Бөкеннен сұлу аңды мен көрмедім, Басқаға жануарды-ау теңгермедім. Көздері мөлдір қара ақ бөкенді, А кем көрмедім...
Азайды соңғы кезде байғұс бөкен, Мың-мыңдап баяғыда жүреді екен. Бұл күнде келе жатқан жолаушыға, Кездесіп анда-санда саяқ некен.
Кей қазақ әдет қылған киікті атып, Мүйізін пайда қылып, шетке сатып. Сандалған бір киікке ұшырастым, Бір жылы Бетпақ шөлде келе жатып.
Бетпақта келе жатты ақсақ киік, Сандалып қаңғырақтап басын иіп. Пана іздеп шыбын жанға сүйретіліп, Мергеннің кеудесінде оғы тиіп.
Тамады қара жерге аққан қаны, Қиналып ентігеді шыбын жаны. Боялып ақ денесі қызыл қанға, Келеді әлі бітіп, жығылады...
Сандалып келе жатты ақсақ киік, Бір тоқтап, анда-санда әлін жиып. Ақбөкен сахараның бота көзі, Атты екен қандай мерген көзі қиып?..
Бота көз сахарада қына терген, Кім екен жапан түзде сені көрген? Аяныш сезімі жоқ бір қазақ-ау, Дәл көздеп жүрегіңе атқан мерген!..
Өткен демалыс күндері біз түсірдік, ата-аналармен және сыныппен хайуанаттар бағына. Болды жай ғана тамаша. Онда таңғы сағат 10-да біз жиналды зверинца. Сатып алып, арнайы жем үшін побаловать оның мекендеушілерінің. Тағы әрине алдық, кәмпит, шарлар және фотоаппарат – бірақ бұл, әрине, қазірдің өзінде өздері үшін. Мен өтіп билет сататын бақылау аттанды смотреть құстар. Олардың саны өте көп, әртүрлі окрасами, дауыспен және мінез-құлқы. Олардың кейбіреулері жыртқыштар, ястребы орлы, ал әбден бейбіт және көңілді тамақтанады нан. Маған әсіресе есте қалғаны қызғылт фламинго, словно облили гуашь – мұндай керемет. Содан кейін болды жыртқыштар үшін бірнеше жасушалары. Тірі жолбарыстары, қабыландар, аюлар, сілеусін. Ары қарай, біз қарап, бәлкім, ең общительных мекендеушілерінің хайуанаттар – маймылдар. Олар ғана емес, оңай сөйлеседі бір-бірімен және жатқандай потешаются үстінен сородичами, бірақ батыл тянут өз лапки-қаламдар барлық келушілерге. Маймылдар хвастаются өз ловкостью және смекалкой. Олар мұндай наглые, іріктеп, банан тікелей қолынан менің сыныптасын және сол жерде оның слопали. Күлкілі дерлік дейін көлік. Сақтықта оқу бойынша хайуанаттар бағына, біз куә болып, викториналар, хайуанаттар бағының қызметкерлері өздерін келушілерге сұрақтар про животных. Бізге барлық сыныппен алдық жауап көп мәселелерді – және біз жеңдік ақ пушистого қоян, енді бірі болды обитателем біздің тірі табиғат бұрышын в школе. Қоян біз атаған Филькой, енді кезек әкеледі, оған тәтті тағамдар бірі-асхана. Бірнеше сыныпта теуіп пони, Мишку Кузнецова үлкен ақшыл-сары сиыр лизнула в щеку, мне удалось погладить жұмсақ мордочку ламы. Міне, осылай біздің сенбі күні хайуанаттар бағында.
Арқаның Бетпақ деген даласы бар, Бетпақ шөл, ойлы-қырлы панасы бар. Сол жерде ел жоқ, көл жоқ өсіп-өнген, Жәндіктің киік деген баласы бар...
Киікті қазақ және дейді бөкен, Бетпақты байғұс бөкен қылған мекен. Киікті атып аңшы өлтіргенде, Жазықсыз жан өлді деп ойлай ма екен...
Бөкеннен сұлу аңды мен көрмедім, Басқаға жануарды-ау теңгермедім. Көздері мөлдір қара ақ бөкенді, А кем көрмедім...
Азайды соңғы кезде байғұс бөкен, Мың-мыңдап баяғыда жүреді екен. Бұл күнде келе жатқан жолаушыға, Кездесіп анда-санда саяқ некен.
Кей қазақ әдет қылған киікті атып, Мүйізін пайда қылып, шетке сатып. Сандалған бір киікке ұшырастым, Бір жылы Бетпақ шөлде келе жатып.
Бетпақта келе жатты ақсақ киік, Сандалып қаңғырақтап басын иіп. Пана іздеп шыбын жанға сүйретіліп, Мергеннің кеудесінде оғы тиіп.
Тамады қара жерге аққан қаны, Қиналып ентігеді шыбын жаны. Боялып ақ денесі қызыл қанға, Келеді әлі бітіп, жығылады...
Сандалып келе жатты ақсақ киік, Бір тоқтап, анда-санда әлін жиып. Ақбөкен сахараның бота көзі, Атты екен қандай мерген көзі қиып?..
Бота көз сахарада қына терген, Кім екен жапан түзде сені көрген? Аяныш сезімі жоқ бір қазақ-ау, Дәл көздеп жүрегіңе атқан мерген!..