Қар барысы.
Қар барысы немесе ірбіс - аулауға тыйым салынған, санының азайып кетуіне байланысты халықаралық және 1996 жылы ұлттық «Қызыл кітапқа» енгізілген жануар.
Мекендейтін жерлері: Орталық Азиядағы таулар, Солтүстік Үндістан, Пәкістан, Байкал, Тибет өңірлері.
Қазіргі таңда барыстың саны өте аз, ал таралу аймағы тарылып, барыстың саны кемуде.
Барыстар көбінесе басын мәңгі қар басқан тасты тік беткейлер мен қияларда көп жүреді. Қыста қар қалың түскенде, барыс таудың орманды белдеуіне дейін төменге түседі.
Олар архар, тау теке, тау ешкі, елік, ұлар мен кекілік секілді жануарлар мен құстармен қоректенеді.
Барыстың дене тұрқы 125 – 135 см, биіктігі 60 см, құйрығы 90 – 100 см, салмағы отыз – қырық килограмдай. Түсі көк сұр, теңбіл шұбар, сақина тәрізді дөңгелек қара дақтары бар, жүні ұзын әрі қалың.
Елді 40 жыл билесе де, Әбілқайыр хан мемлекетінің ішкі саяси жағдайын тұрақты ете алмады. Мемлекет бір орталықтан басқарылмай бірнеше иеліктерге бөлініп, оларды Шыңғыс әулетінің билеушілері басқарып, олардың арасында билік үшін толассыз соғыстар тоқтамады. Әбілқайыр хан өз билігін нығайтып, жаңа жерлер қосып алу үшін көптеген соғыстар жүргізіп 1430 жылы Тобыл өзені бойында Шайбани ұрпағы Махмұт Қожаханды жеңді, Хорезмді басып алып, Үргенішті талқандады. Сырдария өңіріндегі далада Жошы әулетінің Махмұд және Ахмет хандарын жеңіп, Орда-Базар қаласын тартып алды. 1446 жылы Мұстафа ханды тізе бүктіреді. Сырдария бойындағы Сығанақ, Созақ, Аққорған, Өзгент, Аркөкті жаулап, Сығанақты астана етті.
Объяснение:
д) бақыр