Қаныш Сәтпаев туралы диалог құрастыру.
Қаныш: Биыл геолог – ғалым, профессор, академик Қаныш Сәтпаевтың туғанына 210 жыл толады екен. Бұл кісі жайлы естуің бар ма?
Нұриман: Әрине, Қаныш Имантайұлы жайлы білмейтін Жезқазқған тұрғыны жоқ шығар...
Қаныш: Дұрыс айтасың. Оның қалдырған ғылыми бай мұраларының ішінде, әсіресе, Жезқазған кені туралы зерттеулерінің, Сарыарқаның металлогендік және болжам карталары жөніндегі еңбектерінің мәні ерекше.
Нұриман: Сірә, сенің атың осы кісінің құрметіне қойылған – ау?
Қаныш: Ия, атам мен әжем Қаныш Сәтпаевтай ғалым болсын деп атымды «Қаныш» деп қойыпты. Атым қазақ геология тарихындағы осынау ірі тұлғаның құрметіне қойылғанын мақтан тұтамын. Бұл кісінің толық өмірбаянын білемін!
Нұриман: Биыл Қаныш Сәтпаевтың туғанына 210 жыл толады екен деп едің, сонда бұл кісі қашан, қай жерде дүниеге келген?
Қаныш: Қаныш Имантайұлы 1899 жылдың 12 сәуірінде қазіргі Павлодар облысының Баянауыл ауданында (бұрынғы Семей губерниясының Павлодар уезіндегі Ақкелін болысы) Имантай бидің отбасында дүниеге келді.
Нұриман: Ал қай жерде оқып, білім алғанын айтып бере аласың ба?
Қаныш: Әрине. Сауатын ауыл молдасынан ашқан болашақ ғалым, кейін Шорман ауылында орналасқан мектепке қатынай бастайды. Төрт жылдық бағдарламаны үш жылда аяқтайды. 1911 жылдан бастап Павлодардағы 2-сыныпты орыс-қазақ училищесіне аттанады. Аталған білім ордасын мерзімінен бір жыл бұрын бітіріп шығады.
1914 жылы Семей мұғалімдер семинариясына түсіп, оны төрт жылда аяқтап, бастауыш мектептерге орыс тілінен сабақ беруге құқық беретін куәлікке ие болады.
Нұриман: Шынымен толықтай білетін сияқтысың ғой. Ал еңбек жолы туралы не айта аласың?
Қаныш: 1918 жылдың күзінде Алаш қалашағында ашылған, ауылдық қазақ мектептері үшін мұғалім болудан еңбек жолын бастайды.
Нұриман: Жалпы, менің білуім бойынша Сәтбаевтың геологиядан басқа ғылымдарда, мәдениет саласында, тарихта қалдырған еңбектері мол.
Қаныш: Ғұлама ғалым Ұлытау өңіріндегі басты-басты тарихи, мәдени, археологиялық ескерткіштерді зерттеді. Жезқазған – Ұлытау өңірінен көптеген этнографиялық мұраларды жинап, «Жезқазған ауданындағы көне заман ескерткіштері» атты еңбегін жазған.
Нұриман: Бұл кісі нағыз «жеті қырлы, бір сырлы» тұлға болған екен...
Бүркіт:
Көлемі-Оның денесінің ұзындығы - 93 см болады, қанатының ұзындығы 2,4 метрге жетеді.
Қасиеті-Бүркіт – мықты және шапшаң аңшы. Бұл құс өзінен әлдеқайда үлкен жабайы құстарды оңай ұстай алады.
Ерекшелігі-Бүркіт елсіз, ашық кеңістіктерде, таулы жерлерде, далалы, шөлейтті жерлерде, орманды тундрада қоныстанады.
Үкі:
Ерекшелігі-үкі – көптеген аңыздар мен ертегілердің кейіпкері. Бұл жыртқыш құстар әсіресе түңгілік уақытта тіршілік етеді.
Қасиеті-Бүркіттер, әдетте, өз ұясынан алыс емес, бір жерде ғана тіршілік етеді. Тек солтүстік аудандарда тұратын құстар ғана азық табу үшін кейде қоныс аударуға мәжбүр болады.
Пайдасы-Олар зиянды жануарлардың санын азайту арқылы, адамзатқа үлкен пайда әкеліп, табиғи тепе-теңдікті сақтайды.
Пингвин:
Көлемі-Пингвиндердің ішіндегі ең ірісі – патша пингвинінің тұрған кездегі бойының биіктігі 90-120 сантиметрге жетеді. Салмағы 20-45 килограмды құрайды.
Қасиеті-Олар екі аппақ жұмыртқа басып шығады. Ал жұмыртқаны жауларынан ата-анасы бірдей қорғайды.
Ерекшелігі-Пингвин – қанаты болса да, ұша алмайтын, тұрып жүретін жалғыз құс. Осынысымен де өзге құстардан ерекше.
вот♡