Егер жануарлар организмінде лизин жетіспейтін болса, оның денесінің өсуі тоқтайды. Құрмалас сөйлемнің түрі: а) мезгіл бағыныңқылы сабақтас; ә) себеп бағыныңқылы сабақтас; б) қарсылықты бағыныңқылы сабақтас; в) шартты бағыныңқылы сабақтас; г) қимыл-сын бағыныңқылы сабақтас. 2. -са, -се формалы қарсылықты сабақтас құрмалас сөйлем: а) Картоп геніне сарышаян генін қосса, ешқандай жәндік жемей- тін (колорад қоңызынан зардап шекпейтін) картоп түрі алынады. ә) Азық құрамында ГМО болса, өндірушілеріне өте көп табыс әкеледі. б) Құрамында ГМО бар жемістердің пішіні, түрі әдемі болса да, дәмі, иісі бастапқыдан өзгеше. в) АҚШ халқы ГМО бар өнімдерді еркін қолданса, ал Швеция тұрғындары мүлдем тұтынбайды. г) Сыртқы пішіні әдемі және үлкен алмалар сатып алсам, құра- мында ГМО бар деп шешем ұнатпайды,
Әнші құм
Қазақстанның кең байтақ дархан даласы әлі күнге дейін толық зерттелмеген, сыры ашылмаған құпияларға толы. Кең байтақ жеріміздің аумағында табиғаттың көз тартар небір құбылыстары мен қайталанбас өзіне тән ерекшеліктері бар. Солардың бірі «әнші құм» (кейбір деректерде Айғай құм) – Алматы облысы Кербұлақ ауданы жеріндегі Іле өзенінің аңғарын бойлай орналасқан Үлкен Қалқан тауы және Кіші Қалқан тауы етегіндегі құмды төбе, Алматы қаласынан 250 шақырым қашықтықта орналасқан. Биіктігі 150 м-дей, ұзындығы 8 км, ені 3 км-ге дейін жетеді. Қалқан тауларынан соғатын желдің бағыты үнемі өзгеріп отыруы нәтижесінде құм түйіршіктері електеніп, бірегей құм қо тұратын төбеге айналған.
«Алтынемел» мемлекеттік ұлттық табиғи паркі «Айғай құм немесе Әнші құм» атты құмды төбені өз қамқорлығына алған. Кейбір деректерге сүйенсек, «Алтынемел» ұлттық қорығы кезінде Шоқан Уәлихановтың Қашқарияға сапарында пана болған деседі.
Ал енді бұл өңір неліктен «әнші құм» атанып кетті екен? Осыған тоқталып көрейік. Бұл құмның бір ерекшелігі – құрғақ күндері әуенді дыбыстар шығарады. Оның әуені бірнеше шақырымдарға жайылып, алыстан да естіліп тұрады.
Кейбір пікірлерге сүйенсек, құмның ұсақ бөлшектері бір-біріне үйкелген кезде осындай әуенді дыбыстар шығады екен: жеңіл самал жел шиқылдаған дыбыстар шығарса, қатты жел орган дыбысына ұқсас әуен шығарады. Алайда, желсіз күнде де құмның әуенін тыңдауға болады. Осы сиқырына байланысты, құм жайында көптеген аңыздар пайда болған. Құмның тағы бір ерекшелігі – ол басқа құмдар сияқты орнын ауыстырып, көшіп жүрмейді, керісінше, мыңдаған жылдар бойы Алтынемел аумағында, бір орында тұр.
Осындай табиғи ерекшелік әлемнің басқа жерінде жоқ деп айтсақ та болатын шығар. Тіпті кезінде Ұлы Жібек жолы бойында орналасқан бұл табиғат ескерткішіне жолаушылар әдейілеп ат басын бұрған деседі.