Бізді қоршаған орта: жан-жануарлар мен өсімдіктер, Жер мен Ай, Күн мен алыстағы жұлдыздар — осылардың барлығы да табиғат деген ауқымды ұғымды білдіреді.
Адам - табиғаттың ажырамас бөлігі. Сондықтан халқымызда «Жер-Ана» деген егіз үғым қалыптаскан. Жерді өз Анасындай, Анасын Күндей қастерлеу Ата қостаған салтымыз. «Жер шоқтығы - Көкшетау», «Жер жаннаты - Жетісу» деп, бабаларымыз туған жерге, табиғатқа деген ыстық махаббатын білдірген.
Сондықтан орман-тоғайларды сақтап, қоршаған ортаның, өзен мен көлдердің ластанбауына ерекше мән берген.
«Су ішкен құдығыңа түкірме»
«Бұлақ көрсең, көзін аш»
деп, жас ұрпақтың бойына табиғатты қорғаудың тәрбиесін сіңірген.
Табиғатта үздіксіз өзгерістер болып жатады. Мысалы, жанартаудың атқылауы , найзағайдың жарқылы, судың мұзға айналуы сияқты құбылыстар табиғаттағы өзгерістерді көрсетеді.
1. Мәтін бойынша хронологиялық кесте:
- 1636ж: Ежелгі Рим галымы
- XVIII ғасырда: Ресей ғалымы
- XIX гасырда: Ивашка Трофимов
- 1892ж: накты дерек тарихта сакталмаган
2. Ең алғаш утікті кім жасаған?
A) Ивашка Трофимов
3. Үтіктеудің маңызын мәтіннен тауып, тізбектеп жазың:
Үтіктеу деректер алғашқы мәтіннен басталады және ол мәтіннің мазмұнын, мәтіндегі ақпараттарды кысқаша көрсетеді.
4. Қалай ойлайсыз алгашкы утік туралы деректер нешінші бастады?
Алгашкы утік туралы деректерді әдетте тарихи документтер, хаттар, ескерткіштер, жазбалар, санды деректерлер көрсетеді.
5. XIX ғасырдын сонына карай сауда айналымга кандай утіктер қолданылды?
XIX ғасырда сауда айналымында ат қойылған болашақтың жаңа көрінісіне байланысты утіктерді қолдану көптегендіктен, ақпараттамалық, технологиялық және экономикалық айналымда әуесқой утіктер (кемең, медная, саудаға арналған утіктер), кездесу, ескерту, сату және саудаға арналған утіктер қолданылды.