Тауыс (Павлин)
Павлиндер, тауыстар (лат. Pavo) – тауықтәрізділер отрядының қырғауылдар тұқымдасына жататын құс. 2 түрі бар: кәдімгі павлин (Р. crіstatus) және көкқанатты павлин (Р. mutіcus). Бұлар Үндістан түбегі мен Шри-Ланка, Суматра аралдарында қалың бұталар арасын мекендейді. Павлиннің дене тұрқы 110 – 125 см, салмағы 5 кг-дай болады. Әдемі құйрық үсті қауырсынының (жергілікті халық оны құйрық деп атайды) ұзындығы 120 – 130 см. Мекиендері реңсіз, сұр түсті. Көбіне жерде жүреді, жақсы жүгіреді, қауіп төнгенде ағаш басына шығып кетеді. Жәндіктер мен олардың дернәсілдерімен, құрттармен, моллюскалармен қоректенеді. 3 жасында жыныстық жағынан жетіледі. Полигамды. Күйге келген қоразы неше түрге боялған “көздері” бар әдемі құйрық үсті қауырсындарын желпуіш тәрізді жазып жіберіп, тік ұстай алады. Ұясын жерді шұңқырлап, оған құрғақ шөп пен жапырақ төсеп жасайды. Ондағы 4 – 7 қызғылт дақтары бар сұр түсті жұмыртқасын мекиені 30 – 35 күндей шайқайды. Балапандары тез жетіледі, бір айдан соң өз бетінше ұша алады. Көбеюден басқа уақытта топтанып тіршілік етеді. П-дер Қазақстанда тек хайуанаттар паркінде және жеке адамдардың қолында ұсталады. Павлиндердің саны жылдан жылға азаюда, сондықтан қорғауға алынып, халықаралық табиғат қорғау одағының “Қызыл кітабына” енгізілген.[1]
Біз айтамыз: ол ағады; Біз айтамыз: ол тап-таза; Ол қашады әрқашан алға, Бірақ ешқайда сырымға қашып кетеді. (Су)
Мен туча, тұман, су, мұхит, Және сілтеме арқылы өтіп, жүгіру, Және суықтан және қатып қалудан сақтайды аламын!
Бұл теңіздерде және өзендерде мекендейді, Бірақ, жиі-жиі аспан ұшады. Ал наскучит оған ұшып, жерге қайта оседает. (Су)
Өзі ішіп ішпейді, Ал бізді мәжбүрлейді. (Су)
Без рук, без аяқ, ал бүкіл әлем өтеді. (су)
Бұл ағады, тоқтайды? (су)
Бұл шумит жоқ жел? (су)
Онда су тұр столбом? (в стакане)
Кайтесің, ренжіме,
Айтпай-ақ қой,
Халінді білем, білем!..
Таппай жүрсің сырласар сыңарынды,
Жібі түзу жан іздеп жылы өңдіден.
Айтпасан да халінді білем, білем...