Бүркіт (лат. Ақұіла цһрyсаетос) — сұңқартәрізділер отрядына, қаршыға тұқымдасына жататын үлкен құс.Көбінесе тоғайлы және таулы жерде тіршілік етеді. Биік ағаштар мен зәулім жар тасқа ұя салып, 1—2 жұмыртқа табады. Орта Азияда, Қазақстанда бүркітті қолға үйретіп түлкі, елік, қарақұйрық сияқты аңдарға салады, шабыты түскен кырағы бүркіттер қасқырды да алады, ашынғанда адамға да түседі.Кең қанаттары (созған кезде 2 метрге дейін жетеді) мен қысқа құйрығы (30—35 см) ұшқан кезде "ұшып бара жатқан қанатқа" ұқсайды. Ұябасары шәулісіне қарағанда ірілеу болады. Латынша "алтын қыран" деген аты күштілік пен айбындылықтың белгісі ретінде 200 жыл бұрын берілген. Бүркіттің салмағы 3 кг-нан 6 кг-ға дейін. Үлкен құстары қара-күрең түсті, төменгі жақтары ақшылдау болады. Ұясын ағаштарға, құзжартастардың басына, ал далалы жерде — жерге салады. Өте жақсы ұшырады, жерде жақсы жүреді, жүгіре алады. Жемтігін ұстаған кезде, жартылай ашылған қанатымен ұстайды. Ұсақ және орташа сүтқоректілерді және құстарды ұстайды. Қазақстанда ормансыз және шөл далалардан басқа барлық жерлерде кездеседі, бірақ сирек. Қыста көбіне оңтүстікке ұшып кетеді.
Адамгершілік болмай,
Әділдік болмас.
Адамның ұяты бетінде,
Адамгершілігі ниетінде.
Жақсы ниет - жарым ырыс.
Асыңа тойғызбасаң да,
Ақ ниетіңе тойғыз.
Су бермегенге, сүт бер,
Ақ ниетіңді білсін.
Кең болсаң, кем болмайсың.
Қолы ашықтың, жолы ашық.
Игіліктің ерте, кеші жоқ.
Жүзігің алтын болғанша,
Жүзің жарқын болсын.
Қайырымдылық жасасаң,
Қайырын өзің көресің.
Иілген басты қылыш кеспес.
Кешірерсің кешерсің,
Жетілерсің жетерсің.
Алдыңа келсе атаңның құнын кешір.
«Сіз» деген әдеп,
«Біз» деген көмек.
Өзіңді өзің сыйламасаң,
Өзгеден сый күтпе.
Пышақты өзіңе сұқ
Ауырмаса өзгеге сұқ.
Ана алдында - құрмет,
Ата алдында қызмет.
Кішіпейілділік - кісінің көркі.
Ақылың болса, арыңды сақта,
Ар ұят керек әр уақытта.
Адам болып туған соң,
Адам болып өлу лазым.
Ынсап, ұят, терең ой -
Асыл зейнет ойлап қой.
Ұлық болсаң, кішік бол.
Мал сақтама, ар сақта.
Еңкейгенге еңкей,
Атаңның қара құлы емес.
Шалқайғанға шалқай,
Пайғамбардың ұлы емес.
Кішіпейілділіктен - кішіреймессің.
Таспен ұрғанды, аспен ұр.
Қолыңмен істегенді, мойныңмен көтер.
Түріне қарама, қасиетіне қара.
Өз қадірің - өз байлығың.
Жақсы атың «мәңгіге қалсын» десең,
Сүрінгенді сүйеп қой.
Азаматтық жасай алмаған адам –
Бұл өмірге келмеген адаммен бірдей.
Көпке күл шашпа.
Әке тұрып, ұл сөйлегеннен без,
Ана тұрып, қыз сөйлегеннен без.
Ана сүтін ақтамағанды, ешкім жақтамайды.
Жақсылық еткен, алғыс алады.
Саудың асын жеп
Жындының ісін істеме.
Аз сөз алтын, көп сөз көмір.
Анығын айту адалдық,
Ала сөйлеу арамдық.
Кедейге қарыз бер де,
Амандығын тіле.
Күлме досыңа, келер басыңа.
Айырылмастай досыңа,
Қайырылмастай сөз айтпа.
Есіктен орын тапсаң, төрге озба.
Тойсаң тоба қыл.
Көкшіл болма, епшіл бол.
Әдептілік белгісі – иіліп сәлем бергені.
Жасы кішінің, ақылы асса, аға тұт.
Сыйласаң, сыйлы боласың.
Көпті сыйлағаның, өзіңді сыйлағаның.
Ары таза, нар жүгін көтереді.
«Кел» демек бар, «кет» демек жоқ.
Оның қызы және забедовала оған деген келді - Пришла к ней её дочка и забедовала
Федор өзінің зипунын киіндірді - Одел Федор свой зипун