Қыз ұзату- ертеден келе жатқан екі елдің арасындағы байланыс болар ер адам мен әйел адамның ағайын мен халықтың алдында бата алып, отау құруға бастау болар салт-дәстүр.
Қыз ұзату дәстүрі осы сөйлеммен шектелмейді. Қыз баланы болашақ жарына аттандыру үшін, бірнеше міндеттелген делік ұғымдар мен сатыдан тұрады. Атап өтсек:
Қалың мал – қыз баланы «сату» құны;
Қыз танысу: қыз баланың туыстарынан, әдетте жеңгесі немесе жақын туысы, қыз аттанып отырғалы елдің жағдайы мен тұрмыс-тіршілігін көріп, таныс болады. Бұл – қызды ұзатар алдында болады.
Көзінің ағы мен қарасындай – ең қымбат, ең ардақты деген мағынаны білдіреді.
Берілген тұрақты сөз тіркесінің фонетикалық талдауы.
Көзінің: 3 буын – кө – ашық, зі – ашық, нің – бітеу.
К - дауыссыз, қатаң;
Ө - дауысты, жіңішке, ашық, еріндік;
З- дауыссыз, қатаң;
І - дауысты, жіңішке, қысаң, езулік;
Н- дауыссыз, үнді;
І - дауысты, жіңішке, қысаң, езулік;
Ң – дауыссыз, үнді;
Сөзде 7 әріп, 7 дыбыс бар.
Ағы: 2 буын – а – ашық, ғы – ашық.
А-дауысты, жуан, ашык, езулік;
Ғ – дауыссыз, ұяң;
Ы- дауысты, жуан, қысаң, езулік.
Сөзде 3 әріп, 3 дыбыс бар.
Мен: 1 буын – мен – бітеу.
М – дауыссыз, үнді;
Е – дауысты, жіңішке, ашық, езулік;
Н - дауыссыз, үнді.
Сөзде 3 әріп, 3 дыбыс бар.
Қ – дауыссыз, қатаң;
А-дауысты, жуан, ашык, езулік;
Р - дауыссыз, үнді;
А-дауысты, жуан, ашык, езулік;
С - дауыссыз, қатаң;
Ы- дауысты, жуан, қысаң, езулік;
Н- дауыссыз, үнді;
Д - дауыссыз, ұяң;
А-дауысты, жуан, ашык, езулік;
Й - дауыссыз, үнді.
Сөзде 10 әріп, 10 дыбыс бар.
