Етістіктер мағынасына қарай сабақты етістік және салт етістік болып екіге бөлінеді. мағынасы жағынан тура объектіні, табыс септіктегі сөзді қажет етіп тұратын етістіктер сабақты етістіктер деп аталады. сабақты етістіктер кімді? нені? (кейде табыс септіктің жасырын түрі — не? ) деген сұрақтарға жауап беретін табыс септіктегі сөзбен байланысады. мысалы: сөзді сен баста. бүл сөйлемдегі баста деген етістік сөз деген сөздің табыс септікте тұруын талап етіп тұр. кейде ондай сөздер табыс септіктің жасырын түрінде тұруы да мүмкін. ондайда екі сөздің (табыс септікті сөз бен етістіктің) арасына басқа сөз келтіріп қолданып көру керек. мысалы: өлең айт — өлеңді айт, т. б. сонда табыс септігі айқын байқалады. кейде тура объект мәнін білдіріп тұратын табыс септіктегі сөз сөйлемде қолданылмауы да мүмкін. ондайда етістіктен сұрақ қою керек. етістіктен кімді? нені? деген сұрақ қоюға болса, онда ол — сабақты етістік. мысалы: айт, көр, оқы, т. б. етістіктерден кімді? (нені? ) айт? деп сұрақ қоюға болады. мыс: мен өз елімді сүйемін. не істеймін – сүйемін етістік. кім сүйтін? мен - бастауыш. кімді сүйемін? елімді – толықтауыш. қай елді сүйемін? өз – анықтауыш. бұл сөйлемдегі сүйемін - сабақты етістік. отанымды қорғаймын. мағынасы жағынан тура объектіні — табыс септіктегі сөзді қажет етпейтін етістіктер салт етістіктер деп аталады. салт етістіктер барыс, жатыс, шығыс, көмектес септіктегі сөздермен тіркесе беруі мүмкін, бірақ табыс септіктегі сөзбен байланыспайды. мысалы: қаладан қайт немесе түсінде келді, т. б. болып қолданылса да, нені (ауылды, т. б.) қайт, нені түсінде, т. б.) келді деп айтуға болмайды. сондықтан да бұлар — салт етістіктер. кейбір етіс жұрнақтары салт етістіктерді сабақты етістіктерге немесе сабақты етістіктерді салт етістіктерге айналдыру қызметін атқарады. мысалы: өзгелік етіс жұрнақтары: - ғыз, - гіз, - қыз, - кіз, - дыр, - дір, - тыр, - тір, - ыр, - ір, - р, - т салт етістікке жалғанса, оны сабақты етістікке айналдырады: шам сөнді — шамды сөндірді, т. б. ал ырықсыз (кейде өздік) етіс жұрнақтары сабақты етістікке жалғанып, оны салт етістікке айналдырады: әңгімені айтты — әңгіме айтылды, т. б. досыма (кімге? ) бардым, төрде (қайда? ) жатыр, мектептен (қайдан) шықтым, анаммен (кіммен? ) сырластым. а. с. кітап, анасы, әкем. і. с. кітаптың, анасының, әкемнің. б. с. кітапқа, анасына, әкеме. т. с. кітапты, анасын, әкемді. ж. с. кітапта, анасында, әкемде. ш. с. кітаптан, анасынан, әкемнен. к. с. кітаппен, анасымен, әкеммен. сабақты етістік салт етістік кітап оқы /нені т. с жал жасырын күйде тұр/ гүлді жұлма малды суар мақаланы жаз досыма бардым /барыс септігі/ төрде жатыр /жатыс септігі/ мектептен шықтым /шығыс септігі/ анаммен сырластым /көмектес септігі
Александр Сергеевич Пушкин. Бұл аты таныс әрбір орыс адам, ол әрқашан тудырады, ең мейірімді және жарқын сезім. Оның өлеңдері ұстап, бізді өмір бойы балалық шағынан бастап кәрілікке дейін. Перечитав таныс жолдар, біз әр қабылдаймыз және оларды жаңаша. Пушкин тамаша лирика мен многообразна. Ол зақымдайды оқырмандарға өзінің қарапайымдылығымен және бір мезгілде тереңдігі ойлар мен сезімдер көрінген оған. "Ақын лирикасы көрініс, әр түрлі тақырыптар мен мәселелер: мен сол мазалаған ақындар ғасырлар бойы, және сол пайда болған бірінші үштен бірі XIX ғасырдың басы. "Бұл тартысты нысанасы болды (А. С. Пушкин) поэзия?" — еңбекақымыздан Н. В. В. Гоголь. Мен жауап берді: "Барлық айналды..." шын Мәнінде, " өкілдері-ұлы ақын біз табамыз және нақты портреттер, картиналар мәңгі изменчивой, табиғат туралы философиялық ойлар адам өмір сүруінің мағынасы, рөлі туралы, адамның өмір қоғам. Арқылы өз өлеңдерін А. С. Пушкин деп хабарлайды таза жеке сезім (ойлары мен сезімдерін восторги және тәжірибе), естеліктерімен бөліседі және әсерлермен шақырады күрес адамгершілік идеалдар. Оның лирика мүмкіндік береді қазіргі заманғы оқырманға сұға өзге дәуірінде, көзімен қарап, ұлы ақын. Маңызды орын пушкин лирикасындағы алады достық тақырыбы. У тәрбиеленушінің Царскосельского лицей, тамаша ақын А. С. Пушкин, әрине, көп болды достар: И. пущин, тағы басқалардың, Рылеев, Дельвиг, Кюхельбекер және басқа да. Сондықтан достық байланыстыратын олардың сенім бір идеалдары мен принциптері көрініс оның лирикасы ("тереңдігі сібір кендерін...", "Чаадаеву", "и. И. Пущину" және көптеген басқалар). Өлеңдер оқылып, лицейским жолдастарына, проникнуты ең мейірімді және шынайы сезім, сенім артып, несокрушимость достық одақ: менің Достарым, прекрасен наш союз! Ол, душқа арналған гель, неразделим және мәңгілік — Неколебим бос және беспечен, Срастался ол под сенью тату муз. ("19 қазан", 1825 ж.). 19 октября — день ашу лицей, үнемі құрметпен өткізуіне лицейінің оқушыларымен бірінші шығарылымын (оларға тиесілі және А. С. Пушкин). Күнімен байланысты кездесу ескі достар " әңгімелер мен даулар, жарық және мейірімді, кейде грустные естеліктер. Міне, дәл осы күнмен байланысты кейбір өлеңдер ақынның: Құдай сізге көмектесе алады, менің достарым, Мен бурях, житейском қайғы, бөтен өлкеге, пустынном теңізде Және мрачных пропастях жер! ("19 қазан", 1827 ж.) Ал қанша осындай "боран" және "тұрмыстық" невзгод! Бірақ, ең қатал сынақ болды 1825 жылы, ознаменовавшийся тарихи оқиға — восстанием желтоқсаншылардың. Дегенмен ақын емес, тиесілі ешқандай тайному қоғамға және қатысқан көтеріліс " Сенаттық алаң, оған көптеген ортақ көзқарастар, үміт және естеліктер "первенцами бас бостандығынан". Барлық бұл да мақтаныш " өкілдері А. С. Пушкин. Мысалы, " толғау "Арион" (1827 ж.) иносказательного сурет өз байланыстарды декабристами автор қолданады туралы аңыз древнегреческом ақын және музыканте, ол құтқарылып, қаза теңізде очарованным оның әндері дельфином. Бұл өлеңдер А. С. Пушкин сравнивал өз тағдырын тағдырымен Ари-ол, бір достарының арасында уцелел кейін "құйын шулы". Деген сөз "вихрь" ақын, сірә, білдіреді желтоқсан көтерілісі. Жеңіліске қарамастан, А. С. Пушкин, "сырлы әнші" болып қалады адал достарыңызға мен мұраттары: "Мен әнұран бұрынғы ән саламын". Өлең "тереңдігі сібір кендерін..." болды жолдауына Сібірге: үстінен сариев қатысты. Онда А. С. Пушкин қолдайды достарын шақырады "сақтауға мақтаныш терпенье" және сену болса, бұл Оковы ауыр падут,
