Барыс - биік тауда мекендейтін ерекше сымбатты жыртқыш аң. Ол өте айлакер, күшті әрі шапшаң. Жемін биік тасты жерден, кейде кұз арасынан аңдып отырып, 15 метрге дейінгі биіктіктен секіріп, аса ептілікпен ұстай алады. Ұсак жануарлар мен кұстардан басқа, кейде арқар, таутекелерге де шабуыл жасауы мүмкін.
Барыстың дене тұркы 120-150 см-ге, құйрығының ұзындығы 90 см-ге дейін жетеді, салмағы 23-43 кг-ға дейін тартады. Бір қызығы - осындай ірі тұлғалы жыртқыш адамға шабуыл жасамайды. Мысықша мияулап, қатты үн шығара, құлақтарын жымқыра ырылдағаны болмаса, залалы жоқ.
Таудағы барыстың тұрақты жатағы болмайды. Тек күшіктеген уақытта ғана тау үңгірлерін уақытша мекендейтін көрінеді. Барыс 3-4 жасынан бастап көбейе бастайды. Күшіктерінің саны 1-ден 5-ке дейін жетеді.
Барыстың саны күрт азайып кетуі себепті корғауға алынып, Қазақстанның «Қызыл кітабына» тіркелген
Қазақстан аумағындағы тарихи қалалар қатарына Тараз, Түркістан, Маңғыстау, Көкшетау қалаларын жатқызсақ болады. Себебі бұл қалаларды тар хи орындар көп және олардың әрқасысында бір тарих жатыр. Түркістан қаласында Қожа Ахмет Яссауи кесенесі орналасқан. Бұл жерде қазақ хандары мен атақты кісілер жерленген. Бірнеше ғасырлық тарихы бар қала. Ал Маңғыстау қаласы 362 әулие мекендеген киелі жер. Бұл жерде киелі пір Бекет атаның кесенесі орналасқан. Мекке Мәдинада Мұхаммед,
Түркістанда Қожа Ахмет,
Маңғыстауда пір Бекет,- деп бекерден айтылмаған. Бұл жерлер киелі болғандықтан айтылған. Ал Көкшетау қаласындағы Оқжетпес ол өз алдына бір тарих. Қазақстанның киелі жерлері тек мұнымен шектеліп қалмайды.
у- дауысты, жінішке , еріндік, қысан
с - дауыссыз , катан
і - дауысты , жінішке , езулік, ашық
н- дауыссыз , унді
у - дауысты , жуан , еріндік , қысан