Қазтуған жырау ноғайдың Едисанордасының билеушісі Сүйініш мырзаның ұлы. Сүйініш мырзаның Қазтуғаннан басқа Азамат және Әдіжі атты тағы екі ұлы болған. Оның арғы ата-бабалары Ноғай Ордасының билеушілері еді. Әкесі Сүйініш Абдоллаұлы Еділ бойында өмір сүрген, кейін Қобан жаққа өтіп кеткен. XVII ғасырдың екінші жартысында жазылған орыс деректерінде Сүйініш мырзаның аты жиі айтылады. Ресей мемлекеттік архивінің көне актілер жөніндегі бөлімінің «Ноғай істері» қорында Сүйініш мырзаның және ноғай ұлысының 1660 жылдарға дейінгі деректері сақталған. Қазтуғанның шежіресі былайша таратылады: Едіге би - Нұраддин - Уаққас - Мұса - Ысмайыл би - Дінбай би - Тінікей - Абдолла - Сүйініш - Қазтуған. Қазтуғанның есімі алғаш рет тарих беттерінде 1673 жылы аталады. Орыс деректерінде оның есімі Тоған деп көрсетілген. Осы жылы қалмақ билеушісі Аюке хан өзінің бірнеше тайшысымен бірге Астрахан басшыларының алдына барып, орыс-қалмақ келісіміне қол қойып, аманат сарайындағы ноғайдың жас мырзасын босатуды сұраған. Қалмақ тайшылары мұндай қадамға едисан ноғайларының мырзасы Сүйініштің сұрауы бойынша барған болатын. Олар Сүйініштің патша алдындағы абыройлы істерін еске салды. Алайда, бұл сұрақтың жауабын Астрахан билігі емес, Мәскеудегі патшаның өзі беру керек еді. Осы кезде іске қабардин кінәзі К.М. Черкасский араласып, соңғы шешімді ұлық патшаның өзі хабарлайтынын айтып, қалмақ делегациясын жылы шыраймен шығарып салады. Қазтуған 1696 жылы ұзақ жылдар бойы Қалмақ хандығына тәуелді болған Едисан ұлысын бастап, Еділ бойынан Қырым хандығына тиесілі Қобанға көшіп кетеді. Қазтуғанның есімі соңғы рет 1698 жылғы деректе аталады. Онда Едисан ордасының мырзалары Тоған мен Гидемирдің Қобанның сол жағалауында орын алған жұтқа байланысты Мәскеуге Бейшім аға бастаған елшілікті жібергені жазылған.
1. «Әдемі»сөзінің синонимін табыңыз.
Әдемі - сұлу, көрікті.
2. –дар/дер/ тар /тер/лар/ лер қандай жалғау?
Көлік жалғау.
3. Қазақ халқының қандай ұлттық ойыны бар?
Тоғыз құмалақ, алтыбақан, қыз қуу, көкпар т.б.
4. «Қоян жүрек» фразеологизмінің антонимін табыңыз.
(Қоян жүрек - қорқақ)
Антоним: Батыл, ер жүрек.
5. Ұяң дауыссыздарды атаңыз.
б, в, г, ғ, д, ж, з.
6. Баяндауышты табыңыз: Күзде жыл құстары жылы жаққа ұшып кетеді.
7. Реттік сан есімнің жұрнақтары мен сұрақтары.
інші, ыншы, ншы, нші.
8. «Бала» сөзіне жалғанатын қандай жұрнақ?- шы, - лық, -тың, -лік,- ші.
9. Почему? сұрағының аудармасын табыңыз.
Не үшін?
10.Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Туының авторы кім?
Шәкен Ниязбеков.
11. Дара сын есім дегеніміз не?
Құрамында бір ғана сөзі бар сын есім.
12. Есептік сан есімнің жұрнақтары мен сұрақтары.
Есептік сан есім дегеніміз - санауға арналған сандар. Оларда жұрнақ болмайды.
13. Туынды түбірге(производная основа) мысал келтіріңіз. Үлгі(образец): етік+ші, жүр+гіз+у+ші
Жұмыс + шы, ел + ші т.б.
14. Туынды зат есім дегеніміз не?
Мысал келтіріңдер.
Түбір сөзге жұрнақ жалғану арқылы жасалған зат есім. Мысалы: Жұмыс + шы.
15. Жіктік жалғауын үш жақта жікте:
I. Мен студент+пінII. Сен студент+сіңСіз студент+сізIII.Ол студент16. Тура мағыналы сөзді табыңдар:
жақсы адам.
17. Антоним сөздерге мысал:Үлгі(образец):1.қара-ақ, 2. жақсы-жаман, , , ...
Ұзын - қысқа.
Биік - аласа.
Алыс - жақын.
18.Сабақтас құрмалас сөйлемнің қай түрі: Ол жақсы оқыса, университетке түседі.
Шартты.
19. Үнді дыбыстарды жазыңдар:
р, м, л , н , ң, и , у.
20. Пысықтауышты тап: Биыл Абайдың туғанына 175 жыл толды.
21.Мақалды толықтырыңыз: «Отансыз … — ормансыз бұлбұл»
Отансыз адам - ормансыз бұлбұл.
22.«Ү» дыбысы қандай дыбыс екенін анықтаңыз.Үлгі(образец):
«Ү»-дауысты, жіңішке, еріндік, ашық.
23. Жұрнағы бар сөзді анықтаңыз.
2.мемлекеті, 3.мемлекеттік,
24. Болымсыздық есімдігін белгілеңіз: 2.Ешкім, ешқайсысы.
25. Қалау райда тұрған сөзді табыңыз.1.Айтқым келеді;
