Басқа мағыналар үшін Достық (айрық) деген бетті қараңыз.

Достық
Достық[1] – адамдардың бір-біріне адал, қалтқысыз сеніп, бір мүдделі, ортақ көзқараста болатын қасиеті. Достық өзара жауапкершілік пен қамқорлықтың, рухани жақындықтың белгісі. Нағыз достық кісіге шабыт беріп, өмірде кездесетін түрлі сәтсіздіктерге мойымауға, басқа түскен қайғы мен қиыншылықты бірге көтеруге жәрдемдеседі. Дос-жарандардың мінездері әр түрлі болып келуі мүмкін. Мысалы, біреуінде қызбалық не шабандық, екіншісінде тұйықтық не жігерсіздік байқалса да, бұлар достыққа кедергі бола алмайды, қайта нағыз достық осындай кемшіліктерден арылуға көмектеседі. Сатқындық, екі жүзділік, өтірікшілік, өзімшілдік достықпен сыйыспайды. Қазақтың дәстүрлі әдеп жүйесінде достыққа үлкен көңіл бөлінеді. Халық арасында достық туралы мақал-мәтелдер жеткілікті: “Дос жылатып, дұшпан күлдіріп айтады”, “Досы жақсының, өзі де жақсы”, “Дүниеде адамның жалғыз қалғаны — өлгені, қайғының бәрі соның басында”. Достыққа қарама-қарсы ұғым — қастық пен күншілдік. Мұндай сезімге ерік алдырғандар басқаның қуаныш-қызығын, ырыс-бағын көтере алмайды, дос дегеннің не екендігін білмейді. Дұрыс дос таңдай білу — өмірлік мақсаттардың бірі; Саясаттанудағы Достық ұғымы мемлекеттер арасындағы саяси, экономикалық, мәдени мүдде тұрғысынан ынтымақтастық орнату шараларын бейнелеу үшін қолданылып жүр.[2]
Нағыз достық кісіге шабыт беріп, өмірде кездесетін түрлі сәтсіздіктерге мойымауға, басқа түскен қайғы мен қиын-шылықты бірге көтеруге жәрдемдеседі.Жолдасың жаман болса,
Алыс жүріп түн қатпа.
Қатының жаман болса,
Кісі алдында тіл қатпа
Дос деген – киелі түсінік. Көңілі бір, ортақ адамдар ғана бір-бірімен дос бола алады. «Досы жоқ адам – тұзы жоқ тағам», «Өз басыңды дауға берсең де, жолдасыңды жауға берме», «Жаман туған болғанша, жақсы жолдасың болсын», «Досы көпті жау алмайды», «Жолдас көптің олжасы көп» дейді халқымыз. Жақсы дос ағайын-туыстан да жақын болып кетеді. Өйткені өзін шынайы дос санайтын адамның көңілі кіршіксіз келеді. Досына деген пейілі ақ, көңілі пәк болады.
Достар – бір-біріне ұқсас жандар. Бір-бірін толықтыратын, бір-бірінің кемшілігін жауып тұратын адамдар. Соның арқасында екеуінің де кемшілігі көрінбей қалады. Ойы мен санасы бір, көзқарасы мен пікірі ортақ жандар да бір-бірімен дос болуға бейім келеді. «Дос – көңілдің күмбезі» деп айтылатыны содан. Орыс халқында «досыңды әкеп көрсет, сонда сенің кім екеніңді айтамын» деген нақыл бар. Яғни, көңілі мен пейілі ортақ жандар ғана бір-бірімен дос бола алады. Олардың қызығушылығы да, ойы да бір. Соның арқасында жолдас, туыстас болып кетті. Мұны халқымыз «екі жақсы қосылса, өле-өлгенше дос болады» деп бір ауыз сөзбен жеткізген.
Дос, әсіресе, қиындықта сыналады. «Жаман дос жауыңмен бірге шабады» дейді халқымыз. Жаман дос – көлеңке дейді, яғни, басыңда күн барда қашып құтыла алмайсың, бұлт төнсе, іздеп таба алмай қаласың. «Біреу жаныңа жолдас, біреуі малыңда жолдас» дейді. Біреулер мал-дүниең мен қолыңда бар нәрсе қарап, дос болады. Мұндай достық ұзаққа бармасы анық. Ал шынайы жаныңа дос болатын адамның достығы да, бауырмалдығы да өміршең. Сыналар кезде, сыналады. Шыңдалар кезде, шыңдалады.
Алдар-Көсе мұқалмас бір ауылында Безусым жылы Е.Л.. Оның көз күрт болды, тез аяғы, епті қолдар, және ақыл неғұрлым икемді. Алдар-Көсе, әсіресе дураков және Сараңдық астам, қалжыңдайды және күлгенді ұнататын. Әл-ауқат ол емес еді, бірақ ол өзінің кешкі ас май қой табу үшін бір реттен қу болып табылады.Zhatyr-бол ашкөз және ақымақ адам болды. Табын ірі болды: басында қарастыру басталады және күн батқанда аяқталды болады. Мен Алдар-Көсе бір рет оған келіп, былай деді:- Құрметті қоштасып, Мен екі рубль, және ешқандай әмиян алдым. Мен оның қолында ақша ұстап, өту - қолмен шаршады. Мен ақша құтылу келеді. Егер сіз маған көмектесе ме?- Көмек, келіп, Кел! - Бақытты сатып алу. - Қаншалықты айтшы?- Кейбір кем баланың екі рубль үшін маған оны сату - Алдар Көсе дейді.Мен Bai ойладым, ойладым: «. Ал, сіз сатуға болады» тастап тек екі күн бұрын қайтыс болған болып дерлік тірі, майсыз ақсақ баланың бір табын, ауланған және Алдар Көсе ұсынады:- Міне, бұл арзан беруге өкінішті, тіпті, оны қабылдайды. Жақсы ешкі. Екі рубль болсын!Алдар-Көсе кулактарға өткізуге бір лақ, және ақша алды:- Сіз қандай, почтенный сатып білемін. Шешімімді өзгерттім. рубль және мәміле бойынша бала екі алыңыз, мен қой көрейік.Ал қой қуып барып: - «жүктеу үшін екі рубль, тіпті ешкісін! - - Ал, бұл жаман емес қой алмасу сатып ойладым». Мен ең кішкентай ұстап, Алдар-Көсе ұсынады:- Мұнда, оны қабылдайды. Жақсы қой. Екі рубль және бала болсын.Алдар-Көсе қозыны алып, ақша қолына және баланың қолына ұстап беруден бермейді:- Сіз қандай, почтенный сатып білемін. Шешімімді өзгерттім. Екі рубль, мәміле ешкі және қой етін алып, маған ешкі көрейік.«- Жаман емес, алмасу сатып ойладым: -. Екі рубль Д.А. ешкі, қой, тіпті мәміле» Ал Мен ешкі қуып барды. Ол арық ловит және Алдар-Көсе ұсынады:- Мұнда, жақсы ешкі оны қабылдауға. Екі рубль, ешкі және қой болсын.- Почтенный сатып, күтіп, күтіңіз! - Алдар Көсе Says: - Мен өз ойын өзгертті. мәміле екі рубль, ешкі, қой және ешкі алыңыз, мен тек бір қой беріп, бірақ маған оны таңдауға мүмкіндік береді.«Мұнда алмасу барлық басқа тиімдірек болып табылады! , Және барлық осы бір қошқар үшін «және Алдар-Көсе - дейді рубль екі, ешкі, қой, ешкі, тіпті мәміле: - - ой сатып қуантты- Ал, таңдаңыз!baju екі рубль, ешкі, қой және ешкі берді, қазіргі уақытта ірі, май қой Алдар-Көсе таңдады, сонымен қатар, Zhatyr иығына астам төмендетілген және барып, сатып сатып қой қолын үйкеліс, рассмеялся:- Ал, Алдар-Көсе дурак! тек бір қой үшін берілген сонша жақсы!Мен солардың бірі суық қалды, Бай түсінбеді.