Қазақстанның қызыл кітабы туралы.
Ұлы ақын Қадыр Мырза Әли атамыз "Қызыл кітап - тірі жан тимесін деп, хайуанатқа берілген қызыл мандат", - деп жаырлап кеткендей, Қызыл кітап - Қазақстан Республикасы аумағында жойылып кету қаупі төнген және сирек кездесетін жануарлар мен өсімдіктердің сипаттамасы берілген арнайы басылым. Алғаш рет 1978 жылы жануарларға арналған, ал 1981 жылы өсімдіктерге арналған бөлігі жарық көрді. Қазақстанның «Қызыл кітабы» содан бері 1991 және 1996 жылдары өңделіп, қайта басылып, көпшілікке ұсынылды.
«Қызыл кітапты» ұйымдастыру үшін Қазақстан Республикасының Ұлттық Ғылым академиясының бірнеше ғылыми - зерттеу институттарының ғалымдары ұзақ еңбек етіп, ғылыми – практикалық конференциялар ұйымдастырды. Қызыл кітапқа енетін әрбір түрге ғылыми түрде сипаттама беріліп, талқыға салынды.
Қызыл кітапқа белгілі бір түрде енгізу үшін ғалымдар әр жануардың немесе өсімдіктің бес санатын анықтаған:
I санат – жойылып бара жатқандар.
II санат – саны азайып бара жатқандар, жақын арада жойылып кетуі мүмкін.
III санат – сирек түрлер, қазір жойылып кету қаупі жоқ, бірақ өте сирек кездесетіндер.
IV санат – белгісіздер, толық зертелмеген түрлер.
V санат – қалпына келгендер, қорғау жұмыстары нәтижесінде қайта көбейген түрлер.
Шығарма
Күздегі еңбек.
Күз - табиғаттың ең тамаша жыл мезгілдерінің бірі.Бұл мезгілде айнала түгелімен сары кілемге оранып,құстар жылы жаққа ұшып,балалар мектепке барады.Сонымен қатар күзде еңбекпен біте қайнасқан тірлік те көзге айрықша басылады.Халқымыз:"көктемде жерге түскен бір дән - күзді күні мың дән" демекші,егіншілер астығын жинап алып,қыс қамымен жүреді.Малдары бар үйлер төлдерін санамалап,қыстауларын дұрыстап,азығын жинастырады."Малдың төлін күзде сана" деп бекер айтылмаған ғой.Ана-апаларымыз бау-бақшаларындағы жеміс-жидектен шырын жасап,көкеністерді тұздап "қыста жейміз" деп жертөлеге салуға асығады.Ал ер адамдар жағы қыстың аязынан сескеніп көмір,отындарын түсіртіп алады.Осылайша күз өзінің қызба тіршілігімен ерекше.