азақтың усақ шоқысы Орталық Қазақстанның көп жерін алып жатыр. Ол батысында Торғай үстірті мен Тұран ойпатына дейін жетіп, шығысында Сауыр-Тарбағатай тау жүйелерімен, оңтүстігінде Балқаш көлі жәнө Бетпақдаламен, солтүстігінде Батыс Сібір жазығымен шектесетін ұланғайыр аумақты құрайды.
Батыстан шығысқа карай 1200 км-ге созылған. Батысында ені 900 км-ден астам, ал шығысында — 350 км-ге жуық.
Сарыарқа — Қазақстан жеріндегі ең ежелгі, мүжілген аласа таулы өлке. Абсолюттік орташа биіктігі 500-600 м. Оған миллиондаған жылдар бойы жел мен жаңбыр, ыстык пен аяз, қар мен ағын су күшті әсер еткен. Бір кездегі биік таулар сырткы күштердің әсерінен мүжіліп, алуан түрлі жер бедерлері қалыптасқан. Аласа таулар, қырқалар, ұсак шоқылар, жазықтар пайда болды. Сарыарқа орталығы мен шығысында биіктеп келіп, солтүстігінде, оңтүстікке және батысқа қарай бірте-бірте аласарады. Ол Солтүстік Мұзды мұхит алабы мен ішкі тұйық алаптардың арасындағы суайрық болып саналады. Қазақтың қатпарлы өлкесі архей мен протерозойдың гранит, порфирит, кварцит, құмтас және тақтатасы басым болып келетін
Робинзон Крузо орта деңгейдегі отбасында дүниеге келген.Оның әкесі ұлы оның көмекшісі болады деп армандаған.Бірақ Робинзон авантюрист болды.Алыс елдер оны өзіне тартты.Оның бірнеше теңіз саяхаты бір күні олардың кемесін қарақшылар басып алғанша сәтті өтті.Робинзонға қарақшылық кеменің капитанына қызмет етуге тура келді.Уақыт өте келе капитан оған сене бастады,тіпті балық аулауға жіберді.Сәтті пайдаланып,Робинзон ашық теңізге жүзіп кетті. Оны португал кемесі өздеріне алды.Робинзонның өтініші бойынша капитан оны Бразилияға түсірді.Мұнда бай жерлер көп болды.Робинзон Крузо плантатор болуды шешті.Көршілерімен ол тату өмір сүрді.
Жерді бір өзің өңдеу қиын болды.Сонда Робинзон көршілермен бірге құл сатып алуды шешті.Оларды Африкадан алу қымбат болды,сөйтіп Гвинеяға жүзуге келісті.Аттанар алдында ол өз жерін сенімді тұлғаға жалға беруді құжат түрінде ресімдеп кеткен еді.
Жолда дауыл ойнап,кеме апатқа ұшырады.Барлық топтан тек Робинзон аман қалды.Ол өз есін жиғанда бірден түсінді:ешкімнен көмек күте алмайсың.Сынған кемеден қалған қалдықты ол аралға тасыды.Аралды зерттеп, ол жалғыз екенін түсінді.Робинзон теңізге жақын жерде лашық салды.
10 жыл өтті. Робинзон Арал маңынан өтетін кеме оны құтқарады деп әлі күтіп жүрген еді.Бір күні Робинзон өмір сүрген аралға жабайы адамдар қайықтарымен бірге екі адамды алып келді.Олардың бірін Робинзон құтқара алды,екіншісін олар өлтіріп тастаған еді. Құтқарылған адамды Крузо Жұма деп атады.Енді ол қарым-қатынас пен қамқорлық жасайтын объект болды.
Көп ұзамай жабайы адамдар аралға жаңа құрбандарды әкелді. Бұл Жұманың әкесі және тұтқындалған испан болды.Жабайы адамдардың ниеті түсінікті болды. Робинзон Жұмамен бірге бұл адамдарды құтқарды.Енді олар төртеу болды.Бір күні аралға кеме келді.Жағаға команданың бір бөлігі түсіп,олар байланған капитанды алып келе жатты.Олардың әңгімесі бойынша кемеде бүлік болған.Робинзон өз достарымен капитанды құтқарды,ал теңізшілерді қарусыздандырды.Робинзон мен оның серіктерін капитан өзімен бірге алып кетті.
Робинзон Крузо аралда 14 жыл ауыр өмір сүріп Англияға оралды.Бразилияда сатып алған жерді жалға алғанына байланысты Робинзон өзінің болмаған жылдары үшін үлкен ақша алды.60 жасқа қарамастан,Робинзон Крузо үйленіп,оның үш баласы болды.
Перевод:
Робинзон Крузо родился в семье среднего достатка.Его отец мечтал, что сын станет его Но Робинзон был авантюристом.Дальние страны манили его. Несколько его морских путешествий удачно,пока однажды их корабль не захватили пираты.Пришлось Робинзону прислуживать капитану пиратской шхуны. Со временем капитан стал ему доверять и даже отпускал на рыбалку. Воспользовавшись моментом, Робинзон уплыл в открытое море. Его подобрал португальский корабль. По Робинзона капитан высадил его в Бразилии. Здесь было много богатых земель. Робинзон Крузо решил стать плантатором,и это у него неплохо получалось.С соседями он жил дружно.
Обрабатывать землю самому было трудно.Тогда Робинзон вместе с соседями решил приобрести рабов.Везти их из Африки было дорого, договорились плыть в Гвинею.Перед отплытием он документально оформил аренду своей земли на доверенное лицо.
По дороге в Гвинею разыгрался шторм. Корабль был разбит. Из всей команды выжил только Робинзон. Когда он пришёл в себя, сразу понял: ждать не от кого. Из разбитого судна он на плоту перевёз всё, что осталось целым на корабле и могло пригодиться. Обследовав остров, он понял, что на нём он один. Робинзон построил себе хижину недалеко от моря.
лет.Робинзон продолжал надеяться,что настанет день, и его проплывающий мимо острова корабль.Однажды на остров,где жил Робинзон, приплыли на лодках дикари и привезли с собой двух связанных людей. Одного из них Робинзону удалось второго они убили туземца Робинзон Крузо назвал Пятницей. Теперь у него был объект для общения и заботы.
Вскоре дикари появились на острове с новыми жертвами. Это были отец Пятницы и пленный испанец. Намерения дикарей были понятны. Робинзон вместе с Пятницей сумел выручить этих людей из беды. Теперь их было четверо.Однажды к острову подошёл корабль.На берег высадилась часть команды,за собой они тащили связанного капитана. По их разговору островитяне поняли, что на корабле бунт. Робинзон со своими друзьями капитана, а матросов разоружили.Робинзона и его спутников капитан забрал с собой.
Робинзон Крузо вернулся в Англию, проведя на острове 14 трудных лет.За аренду земли, которую он приобрёл в Бразилии,Робинзон получил большие деньги за все годы своего отсутствия. Несмотря на свои 60 с небольшим лет,Робинзон Крузо женился.Жена родила ему троих детей.
