Жұмбақ айтыс.
Жұмбақ айтыс– айтыс жанрының бір түрі. Онда табиғат құбылыстары, адам, жан-жануар, қоғам тіршілігіндегі көріністерді жұмбақтау арқылы өнер бәсекесіне түскен әріптестер бір-бірінің ақыл-парасаты мен ой-түсінігін сынап, сөзден тосып, тізе бүктіруді көздейді. Жұмбақ айтыстың ең алғашқы түрі – қыз бен жігіт қайымдасуларында бір-біріне тосыннан сұрақ қойып, оған қолма-қол жауап қайыруды өзара мақсат еткендіктен, көбінесе олардың жауаптасулары барынша жинақы, терең мағыналы болып келеді. Қайым айтыстарының бір топ үлгілерінде (аты-жөні мәлімсіз көптеген қыз бен жігіт қайымдасулары, “Ұлбике мен Күдері қожа айтысы”, тағы басқа) қойылатын бір-екі ауыз жұмбақ айтыс тағдырын үзілді-кесілді шеше алмайды, көбінесе, қарсыласын оқыстан тосып тоқтатудың көп тәсілдерінің бірі ғана.
Қыз бен жігіт қайымдасуларының енді бір тобында айтыстың тоқтамды түйіні жұмбақ шешімдеріне келіп тіреледі. Мұнда жұмбақты қыз жағы бастап, жігіт шешуімен шектеледі де, ақыры қыздың дәстүрлі жол беруімен (жүзік, сақина, түйме, орамал – бір тоғыз) аяқталады. Жұмбақ арқылы айтысу ақындар айтысында кемелденіп, өзінің шырқау шыңына жеткен. Бұлардың бірсыпырасы ғылым-білім, өнердің пайдасын паш етсе, енді бір тобы деректі заттар мен өмірдегі жаңалықтарды жұмбақ етеді.
Досым, мен атам мен әжемнен қазақ халқының ұлттық салт-дәстүрлері туралы көптеген мағлұматтар алдым. Міне, енді өзімнің осындай жақсы жаңалықтарыммен өзіңмен бөліскім келеді. Сен бесіктің не екенін білмейтін боларсың? Бесік жаңа туған нәрестенің жатын орны. Оны ұсталар ағаштан өрнектеп жасайды, бесіктің түрлі жабдықтары болады. Сәбиді бесікке салу үлкен мереке. Бұған ағайын-туыстар жиналады, көпшілігінде болатын әже, апалар. Бесікке нәрестені сыйлы, халық алдында абыройлы кісі салады. Бесікке бөленген нәрестеге арнап бесік жыры айтылады. Балаға бата беріледі. Бесікке бөлеген анаға сыйлық тарту етіледі.
Шілдехана - нәресте перзентханадан үйге келгенде жасалатын той. Ағайын, дос, бауырлар жиналып, дастархан басында балаға құтты болсын айтып, бата, тілектерін білдіреді.
Балаға діни қызметкер немесе үлкен аталар баланың құлағына азан шақырып ат қояды.
Тұсау кесер- бала тәй-тәй басып енді жүре бастағанда ата-анасы халқын жинап, елдің құрметті азаматына баласының тұсауын кестіреді. Бұндағы мақсат бала өмірде сүрінбесін, жолы ашық болсын, саналы, салауатты адам болсын,-деген.
Әзірге айтарым осы, сау бол досым.
Объяснение:
